Bernrode 125 jaar Jaargang 8 Nummer 9 september 2011 En óók: Brugpiepers - Operatie Injectie - Ingezonden - Interview - Met gemengde gevoelens - En nog veel meer
Wat beweegt jou? H. Stokstraat 4 Heeswijk-Dinther T (Fitness) 0413-22 84 21 T (Fysio) 0413-22 85 09 E info@mtc-bernheze.nl I www.mtc-bernheze.nl • Fitness • Bedrijfsfitness • Spinning • Fitkids • Afslanken • Lymfedrainage • Fysiotherapie • Manuele therapie • Sportrevalidatie www . s t e r r i n . n l Deurtechniek Garage en bedrijfsdeuren William van Grinsven T 06-46098409 Hommelsedijk 37a 5473 RE Dinther www.vgdeurtechniek.nl info@vgdeurtechniek.nl
Inhouds opgave 3 VOORWOORD 5 BERNRODE BRUGPIEPERS ‘Iedereen is groter dan ik’ 7 IMPORT HANS MANDERS en de column van Henk 9 EEN PRIMA MATCH Docente Ilona uit HaDee 11 GEEN BROODJES GEZOND AUB De lunch van de leerlingen 13 EEN FLINK EIND FIETSEN Waar komen ze allemaal vandaan? 15 OPERATIE INJECTIE al veertig jaar een succes 17 INGEZONDEN Altijd reden voor een feestje? 18 GROOT INTERVIEW Lesgeven op het gym 21 125 JAAR GYMNASIUM BERNRODE een historisch overzicht 22 MET GEMENGDE GEVOELENS Marijnissen en Van de Veerdonk 28 WORSTENBROODJESTEST en meer in de HaDee@school 31 Aνδρα μοι Eννεπε ohoh dat Grieks 33 BRUG TERUG 50 jaar geleden in het nieuws 34 AGENDA De KBO viert een feestje D’n HaDeejer, maandblad voor inwoners van Heeswijk en Dinther REDACTIE Annemieke van der Aa René Kuijs Tonny van Liempt Jacques van der Meijden Harry Mikkers Ad van Schijndel MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Margriet Cobben Robert Deckers Henk Habraken Marko Konings Toon Konings Matthijs van Lierop Cathelijn van der Meijden Jeroen de Mol Marijke van Oorschot Rene van der Pas Bart van Schijndel Noortje van Schijndel Jan Schuurmans Wim Smits Michel van de Wetering VORMGEVING Antje van Deursen Corina Gloudemans Carlijn van der Steijn Monique van de Ven Henny Wijgergangs FOTOGRAFIE Astrid van den Broek Lianne Gabriels Trudy van de Wetering Jacques Worms Piet van Zutphen KOPIJ/INFORMATIE Uiterste inzenddatum: 1e van de maand E-mail: redactie@hadeejer.eu Kastanjedreef 3, 5473 SE Dinther ADVERTENTIES Uiterste inzenddatum: 15e van de maand E-mail: advertentie@hadeejer.eu Bel Jacques van der Meijden: 06-11472441 VRAGEN OVER BEZORGING Bel Toon Konings 06-53584742 E-mail: bezorging@hadeejer.eu JAARABONNEMENT NIET-INWONERS € 36,00 incl. verzendkosten DRUK Drukkerij Berne, Heeswijk OPLAGE 3300 stuks D’n HaDeejer is een uitgave van Stichting Dorpsnieuws. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Foto voorpagina: René Kuijs Colofon 9 15 Voorwoord BERNRODE Voor ons als redactie was het best wel spannend. Voor het eerst in de geschiedenis van D’n HaDeejer komen we namelijk met een themanummer dat grotendeels gewijd is aan één onderwerp: het 125-jarig bestaan van gymnasium Bernrode. Centrale vraag die we ons daarbij steeds stelden: is het interessant genoeg voor de inwoners van HaDee om een special hierover uit te brengen? Wij denken van wel. Bernrode neemt een prominente plaats in in het toen en nu van HaDee. Vele HaDeejers gingen er naar school. Veel scholieren maken hun dagelijkse gang naar de supermarkten en docenten integreerden in ons dorp. En dan die historie… Van een kleine abdijschool met in de begindagen vier (!) leerlingen tot een algemeen erkend gymnasium met een sterk regionaal karakter. Ton Cruijsen, docent aardrijkskunde, maakte een lezenswaardig historisch overzicht van 125 jaar Bernrode. Docente Ilona Lunenburg, een échte HaDeese, verhaalt over haar ervaringen en uiteraard lieten we scholieren de HaDee@School maken. Met onder meer een objectieve worstenbroodjestest door een deskundige jury. Een kritische noot wordt ook geplaatst. Met name door twee bekende Nederlanders die met gemengde gevoelens terugkijken op hun tijd op het gym. Het verhaal van Jan Marijnissen is zelfs bijna droevig te noemen. ‘Een liefdeloze tijd’ noemt hij zijn verblijf op Bernrode. “Het was een gevangenis”, aldus de voormalige SP-voorman. Dat was toen, de jaren zestig. Als er één HaDeejer is waar historie en toekomst samengesmolten worden dan is het wel het exemplaar dat je nu voor je hebt liggen. De leerling van 1938 heeft het over het verplichte kapelbezoek en de wandelingen onder toezicht. Anno 2011 gaat het over roze koeken en worstenbroodjes. Een mooie schets van totaal verschillende tijdsbeelden. Veel leesplezier De redactie “ “ 3 | september 2011
* Kijk voor de actievoorwaarden op www.rabobank.nl/bernhezemaasland Thuis uw bankzaken regelen. Dat is het idee. Rabobank Bernheze Maasland is voortaan altijd en overal bereikbaar. Vanaf nu kunt u, naast Internetbankieren en onze lokale site, ook thuis bankieren met Videochat. Dat betekent dat u uw bankzaken thuis kunt regelen en via uw computer en webcam toch een persoonlijk gesprek heeft. Onze adviseurs zijn op werkdagen ook in de avonduren beschikbaar. Zo wordt bankieren wel heel gemakkelijk! Rabobank. Een bank met ideeën. Profiteer van een persoonlijk advies via videochat. Vraag nu uw gratis webcam aan* Advertorial
Eke Bogstra: “Ik heb op de Bolderik gezeten. Omdat ik dierenarts wil worden, vond ik het wel makkelijk voor later om naar Bernrode te gaan. Ik heb nu Latijn in mijn pakket. En het is lekker dichtbij. Mijn moeder heeft hier vroeger ook op school gezeten.” Wennen? “Ik moet wel een beetje wennen aan het veranderen van lokaal. In de gangen zie ik nu niet alles, omdat iedereen groter is dan ik.” Pluspunt? “De school is niet zo groot en heeft weinig leerlingen. Ik ken al bijna de weg. En we hebben wel een leuke mentor.“ Minpunt? “Minder fijn was de eerste week dat de kantine nog niet open was. We konden er wel zitten, maar nog niets kopen. En ik vind mijn boekentas zwaar.“ Jasmijn Langenhuijzen: “Eerst wilde ik naar het Zwijssen College, maar Bernrode is dichterbij. Dat levert weer extra tijd op om huiswerk te maken. Na het gymnasium kun je nog alle kanten op. Ik zat bij Eke in de klas op de Bolderik.” Wennen? “Ik vond de eerste week heel leuk. Je leert heel snel van alles. Je krijgt niet alles in één keer, er zit wel opbouw in. Ik kan het allemaal nog goed volgen.” Pluspunt? “Ik vind het leuk dat de school niet zo groot is. Het gebouw is heel nieuw en mooi. Heel spannend allemaal.” Minpunt? “Ik ken de weg nog niet helemaal in het gebouw. Ik moet nog zoeken naar de lokalen, maar ben nog niet te laat in de les gekomen. Ik loop mooi achter de anderen aan, die de lokalen wel al weten te vinden.” Lizy van Eijk: “Ik heb voor Bernrode gekozen, omdat ik het een mooie school vind. Ik voelde me meteen al thuis in het gebouw. Het is ook dichtbij huis. Eerst zat ik op het Palet. En ik heb ook voor het niveau van deze school gekozen. Na Bernrode, wil ik geneeskunde studeren en huisarts worden. Ik ben ook bij het Zwijssen College wezen kijken, maar dat vond ik niet zo leuk als Bernrode. Te groot.” Wennen? “Valt mee. Je moet het een beetje op je af laten komen.” Pluspunt? “De docenten zijn nu nog heel aardig. Ik vind het wel leuk.” Minpunt? “Ik moet wel erg wennen aan elk uur een ander vak, een andere docent en een ander lokaal.” Tessa Aarts: “Ik heb m’n hele leven in Spanje gewoond. Mijn ouders (oorspronkelijk afkomstig uit Tilburg en Amsterdam), broertje en ik zijn deze zomer naar Heeswijk-Dinther verhuisd, omdat ik naar de middelbare school ging. De kwaliteit van middelbare scholen is in Nederland hoger dan in Spanje. Ik ken al een paar kinderen van school, die ook uit het dorp komen. Hierna wil ik misschien naar de Hotelschool. Dat heeft mijn moeder ook gedaan. Of ik wil iets met dansen. Ik doe aan streetdance en ballet. Ballet is de basis voor alle dansen, dat vind ik belangrijk om te kunnen. Ik spreek Spaans, Nederlands, Frans en Engels. Misschien moet ik daar iets mee gaan doen?” Wennen? “Ik vind het gewoon een leuke school. In Spanje ging ik naar een Engelse school en daar geven ze anders les dan hier.” Pluspunt? “De leraren zijn aardig. De school is leuk. Ik vind zoveel dingen leuk, dat ik maar moeilijk kan kiezen. We hebben ook een mooi schoolgebouw.” Minpunt? “De pauzes duren erg kort, twintig minuten. En de ochtend- en middagpauze zijn even lang!” Tekst: Noortje van Schijndel Foto’s: Lianne Gabriels Schooljaar 2011-2012 is koud van start. Toch vragen we vier Bernrode-leerlingen uit Heeswijk-Dinther naar hun eerste ervaringen met een nieuwe school, nieuwe boeken, nieuwe leraren en nieuwe klasgenoten. Tessa Aarts, Eke Bogstra Jasmijn Langenhuijzen Lizy van Eijk Kersverse brugpiepers over hun eerste weken op Bernrode De docenten zijn nu nog heel aardig 5 | september 2011
Bemiddeling bij aan- en verkoop van onroerend goed Bemiddeling bij huur en verhuur van onroerend goed Taxaties Hoofdstraat 42 5473 AR Heeswijk-Dinther Tel 0413 - 291523 E-mail: info@ketelaarsvanzutphen.nl www.ketelaarsvanzutphen.nl www.hadeejer.nl Uw digikrant voor dagelijks en actueel nieuws over HaDee. Dag in, dag uit, snel even naar Dagelijks nieuws, verslagen, foto’s, opinie, hadee kalender, hadee evenementen, gezondheid, religie, sport, recreatie, kunst, cultuur, natuur, milieu, bedrijven, overheid, jeugd, jongeren, ouderen, full hadee historie... Stuur uw nieuws naar webredactie@hadeejer.nl
Hans is (volgens zijn vader) vanaf zijn geboorte al de `vlugste` van het gezin. Terwijl zijn vader opdracht kreeg de kraamverzorgster te gaan halen, lag Hansje bij terugkomst al in de wieg in Uden. Na zijn jeugd in Uden te hebben doorgebracht ging hij Nederlandse taal en letterkunde studeren in Nijmegen. “Na mijn diplomering heb ik eerst een maand in de ww gezeten. Daarna heb ik tweeënhalf jaar gewerkt op scholen in Helmond en Eindhoven, totdat er een vacature kwam op Gymnasium Bernrode. Daar viel ik met mijn kont in de boter, want de school bestond honderd jaar. Er waren vele festiviteiten, onder andere een cabaret waar ik meteen werd ingewerkt door Stef Bugter. Na enige jaren nam ik het regisseurschap over. Ik heb heel wat teksten en liedjes hiervoor geschreven. Heden ten dage wordt er nog steeds veel aan theater gedaan. De leerlingen hebben al drie keer een musical in eigen beheer opgevoerd in de Blauwe Kei in Veghel waar ik erg trots op ben.” ”Ik ben sinds zes jaar conrector van de school, wat betekent dat ik niet meer zoveel les geef. Het gymnasium is een geweldige school, een gebouw waar de combinatie van oud en nieuw met een prachtige lichtinval het tot een fijne werkplek maken. Maar ook ik word een dagje ouder en maak sinds kort gebruik van de BAPO. Hierdoor heb ik een dag in de week vrij en heb wat meer tijd voor mijn vele hobby’s”. “Onze school is een bijzondere school met goede leerlingen, maar het zijn gewone jongeren van deze tijd die hun mobieltje belangrijker vinden dan wat ik te vertellen heb”. “Een speciaal Heeswijkgevoel of Dinthergevoel heb ik niet. Het is gewoon een geweldig dorp waar heel veel mooie dingen te beleven zijn. Het kasteel, de Bernhezer Kunstkring, de Kersouwe en niet te vergeten VV Heeswijk. Sinds drie jaar ben ik gestopt met veldvoetbal omdat het in combinatie met de derde helft een te groot deel van mijn zondag in beslag nam. Maar ik voetbal nog iedere week in de zaal.” “Hans Manders, alleen de M is anders, is het begin van een van mijn gedichten. Ik heb drie kinderboeken en vijf gedichtenbundels geschreven en uitgegeven. De inspiratie is zeer wisselend en komt met golfbewegingen, bijvoorbeeld midden in de nacht of op de fiets. Samen met Hannie heb ik een huisje in Moulin du Ruy in de Ardennen waar ik me heerlijk kan uitleven op de racefiets. Vele schoolvakanties brengen we hier door”. Hans Manders (52) woont al 24 jaar in Heeswijk-Dinther samen met zijn vrouw Hannie en de kinderen Maartje, Bart en Lieke. Eerst in de Antoon Coolenstraat daarna in de Beukendreef (vanaf de dag dat Lady Di is verongelukt, dus reken maar uit). Maartje en Bart wonen sinds enige tijd op kamers in Nijmegen. Tekst: Marijke van Oorschot Foto: Trudy van de Wetering column Henk Import over Hadee Jawel, ook ik ben een oud-leerling van Bernrode. In de jaren vijftig , in de dagen van “het rijke roomse leven”, zat ik in Dinther op de lagere school, was ik misdienaar bij de nonnen en wilde ik missionaris worden bij de witte paters. Daarvoor zou ik naar een internaat moeten. Maar omdat ik al twee broers had, die op een internaat zaten, was dat voor thuis financieel niet haalbaar. Totdat dat ter ore kwam van een oude, rijke witte pater, die een retraite gaf bij de nonnen. Hij beloofde een gedeelte van mijn opleiding te betalen en zodoende ging ik in 1957 naar het Sint Paulus College in Sterksel. Maar na ruim drie jaar stierf die pater en was ik vlug weer thuis. Pastoor v/d Hurk regelde toen dat ik naar Bernrode, toen nog het Sint Norbertus College, kon. Omdat dat uiteindelijk ook niet betaalbaar was, heeft het niet zo lang geduurd. Ik moest bij rector Oomen (een norbertijn en leraar frans, die “de neus” genoemd werd) komen, die mij meedeelde dat ik geen roeping had en kon vertrekken. Later toen rector Oomen uitgetreden en getrouwd was, kwam ik hem eens tegen en ik vroeg hem of hij dan wel een roeping had. Al met al kijk ik toch positief terug op die jaren omdat ik daar, en zeker in Sterksel, een brede culturele vorming heb gehad. HaDee mag trots zijn op het 125 jarige Bernrode. Daarom blijf ik, ook in het post Heymans tijdperk, zeggen dat Heesch bij Oss moet, opdat ze nooit schrijven dat Bernrode in Heeschwijk ligt. Henk Habraken Bernrode 125 jaar 7 | september 2011
Geffen Dorpstraat 43 5386 AL Geffen Tel. 073-532 55 22 Fax 073-532 55 44 Heeswijk-Dinther Kerkstraat 1 5473 GM Heeswijk-Dinther Tel. 0413-29 31 92 Fax 0413-29 35 20 info@soestacc.com www.soestacc.com Van Soest & Partners richt zich vooral op ondernemers uit het midden en kleinbedrijf, agrarische sector, vrije beroepsbeoefenaren en vermogende particulieren. In een open informele sfeer zijn wij onze cliënten van dienst. Werkelijke betrokkenheid en aandacht vinden wij daarbij onontbeerlijk. Wij verrichten o.a. de volgende diensten: Complete verzorging van administraties Opstellen en controleren van jaarrekeningen Loonadministraties Juridische en fiscale adviezen Belastingaangiften Bedrijfs- en bedrijfsovernamebegeleiding Uw speciaalzaak voor huishoudelijke artikelen en speelgoed www.marskramerhd.nl De Morgenstond 35 5473 HE Heeswijk-Dinther T. 0413 29 36 63 F. 0413 29 36 69 info@adviesburojanvangerwen.nl www.adviesburojanvangerwen.nl Beton- staal- en houtconstructies Brandpreventie Hadeejer.indd 1 11-04-2006 21:37:38 van den berg & zn. tegelwerken & tegelhandel Al meer dan 31 jaar het adres voor het vakkundig plaatsen en leveren van tegels en natuursteen! www.tegelzetbedrijfvdberg.nl Breng eens een bezoek aan onze showroom. Dr. Boutkanstraat 9 • Heeswijk-Dinther • tel. 0413-291249 • fax 0413-293952
Tekst: Noortje van Schijndel Foto’s: Astrid van den Broek De studie Na haar gymnasium (eindexamen 2002) studeerde ze biologie in Wageningen. In 2008 was ze klaar met die studie. Wel wilde ze nog de Lerarenopleiding doen in Utrecht gedurende 1 jaar, maar ondertussen mocht ze al gedeeltelijk lesgeven. Dat werd dan zo’n beetje beschouwd als de stage voor die opleiding. En haar eerste baan was Bernrode, de school die ze zes jaar eerder had verlaten als leerlinge. Ze hadden haar gevraagd te solliciteren. Ze is nu aan haar 4e schooljaar bezig als docente. De school Hoe is het om als docent terug te komen op de school die je zo goed kent als leerling? Ilona: “De sfeer is nog wel ongeveer hetzelfde als in de periode 1997-2002. Het karakter van de school is niet echt veranderd. Natuurlijk zitten we wel in een prachtige nieuwbouw. Maar dat is het enige dat wezenlijk anders is.” Ilona omschrijft de leerlingen als ‘positief mondig’. Ze noemt als voorbeeld: “Ze regelen veel dingen zelf en kunnen die verantwoordelijkheid ook aan.” Ilona noemt daarbij de Operatie Injectie en de Musical. “Natuurlijk zijn ze jong en kan de een de gegeven verantwoordelijkheid beter aan dan de ander, maar door de bank heb ik er veel waardering voor.” De redenen die zorgen dat de sfeer zo goed is, zijn volgens Ilona drieërlei: • het feit dat de school een gymnasium is. De kinderen zijn niet van de domste en omdat de opleiding op zijn minst zes jaar duurt zijn er ook oudere (en volwassener) leerlingen. Die kunnen de kar dan trekken; • het feit dat de school klein en overzichtelijk is. Iedereen kent iedereen en men kan op elkaar een beroep doen; • het feit dat de school de leerlingen ook de kans en de vrijheid geeft om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Ilona noemt ook nog de bijzondere band, die er met leerlingen ontstaat tijdens bijvoorbeeld de Rome-reis, een vaste en oude traditie op Bernrode. En een ander voorbeeld heeft ze zelf helaas niet meegemaakt, maar is toch tekenend voor de plezierige sfeer op school. De eindexamenklas had eens aan de docenten gevraagd: “Waar kunnen ze u nou ‘s nachts voor wakker maken?” Niets vermoedend hadden de leraren antwoorden gegeven. En ja hoor, u begrijpt het al. Alle antwoorden werden midden in de nacht ook écht uitgeprobeerd. Het leraarschap Ilona had vroeger nooit verwacht dat ze het lesgeven zo leuk zou vinden. Maar nu, na drie en een half jaar, kan ze erover meepraten. En ze ziet zichzelf wel nog vele jaren lesgeven. “Ik ben begonnen als invalster voor mijn vroegere leraar Maarten Pijnenburg. Ik wist dus hoe hij het deed en wat hij deed. Daar kon ik op verder bouwen. Samen met een collega vormen we de sectie biologie binnen de faculteit Exact. We proberen het vak spannend en levendig te maken door o.a. meer practica in te lassen.” Het blijkt dat wat schrijver dezes vroeger spannend vond: uien en bollen uiteenrafelen, door de microscoop op zoek gaan naar kleine beestjes, nog steeds bestaat. Maar het wordt nu aangevuld met moderne zaken als chemische proeven en DNA isoleren. En kikkerpoten opensnijden gebeurt niet meer. Niet zozeer uit principe als wel omdat daar niet veel biologische kennis uit te halen valt. Ilona probeert ook veldwerk te doen met leerlingen. Maar dat is moeilijk te organiseren in lessen van drie kwartier. Er is wel een Science-club van extra geïnteresseerden. Daarmee kan dat op andere tijden wel heel goed. Een echte Heeswijk-Dintherse op een Heeswijk-Dintherse school: het blijkt een prima match te zijn. HaDeese is met veel plezier lerares biologie op het gymnasium Ilona en Bernrode: een prima match Ze is een échte HaDeese, Ilona Lunenburg. Geboren en getogen in Heeswijk-Dinther, in ons dorp naar de lagere school gegaan, zelf een leerlinge van Bernrode, samenwonend met Rob, ook al een HaDeejer, met hem wonend in Heeswijk-Dinther, docente in Heeswijk-Dinther aan het jubilerende Bernrode. Kun je het HaDeeser hebben? We spraken haar op haar school. 9 | september 2011
MARI JACOBS bv T i m m e r f a b r i e k De morgenstond 5 Heeswijk-Dinther Tel. 0413-291962 fax 0413-292085 www.timmerfabriekjacobs.nl Kozijnen Ramen Deuren Hefschuifpuien
Studenten van Bernrode moeten over het algemeen erg hard leren, daar word je niet alleen moe van, maar ook erg hongerig. Dan kun je zeggen: ze hebben toch een lunchtrommeltje bij zich, maar de meeste leerlingen vinden het toch wel eens lekker om iets anders te nuttigen. Sinds jaar en dag zijn de leerlingen gewend om tijdens de pauze dan even naar de C1000 in Heeswijk te lopen om een snack of iets lekkers te kopen. Wij stelden eigenaar Will Janssen van deze supermarkt een paar vragen over het koopgedrag van deze studenten. Van Bernrode naar de C1000 en terug ‘ZE KOMEN HIER NIET VOOR EEN BROODJE GEZOND’ Wat kopen ze zoal? “Nou dat is niet zo moeilijk, de topper is natuurlijk het frikadellenbroodje, dan komen de appelflappen, zakjes chips, stokbrood, energiedrankjes, flesjes water, Snickers, Mars enzovoort, het ongezonde spul zeg maar. We zitten hier nu vijf jaar en de jeugd blijft natuurlijk steeds op zoek naar lekkere snacks en snoep. Dat is niet veranderd en zal denk ik ook niet veranderen; ze komen hier echt niet voor een broodje gezond.” Houd je ook rekening met de inkoop? “Tussen half een en een uur is het pauze op school; dus dan zorgen wij van te voren dat er van de gangbare producten genoeg in de schappen ligt. Dan hoeven ze niet te wachten en staan ze ook weer zo snel mogelijk buiten, dat is voor hun maar ook voor ons wel zo fijn.” “Ook reageren ze op aanbiedingen; als de vlaaien of de frikadellenbroodjes in de reclame zijn, dan zijn deze niet aan te slepen. Daar moet je natuurlijk wel rekening mee houden.” Is er ook wel eens overlast ? “We hebben in de winkel niet echt veel last van de leerlingen. Ze gedragen zich behoorlijk netjes. Waar we wel veel last van hebben is dat ze op de terugweg naar school zich ontdoen van al het verpakkingsmateriaal. Je kunt ze letterlijk ‘speuren’ en dan kun je wel tien prullenbakken neerzetten onderweg, maar dat helpt niet.” “Verder is er wel eens iets meegenomen dat iemand dan vergat af te rekenen, maar dat regelen we dan intern met de school en de ouders. Dat helpt vaak het beste want als je de politie belt, dan ben je zo een paar uur verder en daar zit niemand op te wachten.” Catering in de kantine van Bernrode, waarom ? “We hadden pas geleden nog contact met de directeur van de school en hadden het toen ook over de rommel onderweg en dat er weer mensen hadden geklaagd. Ook kwam de kantine ter sprake, dat er geen continuïteit was met de openingstijden. Toen vroeg mijn vrouw of wij daar niet iets in konden betekenen en zo is het ontstaan.” “We proberen een zo compleet en afwisselend mogelijk pakket aan te bieden, dus niet alleen de snacks en snoep, maar ook wat fruit en melk en we maken ook broodjes gezond en pistoletjes met kaas en ham. Dit alles gebeurt natuurlijk in samenspraak met de school, want zij hebben toch het imago van een gezonde school en willen de leerlingen stimuleren om ook eens wat anders te nuttigen als een frikadellenbroodje.” Leuke anekdote? “Na het WK voetbal hadden we nogal wat oranje spuitbussen over en hadden bedacht dat de klanten bij de boodschappen een gratis spuitbus kregen. Dat was achteraf gezien geen goed idee, want ook de leerlingen kregen deze oranje spuitbussen en wat er toen onderweg gebeurde laat zich natuurlijk raden. Maar ja, het blijft jeugd en we zijn zelf ook jong geweest.” Tekst: Michel van de Wetering Foto’s: Astrid van den Broek Will Janssen aan het werk bij Bernrode 11 | september 2011
maandag gesloten 500 m² fietsplezier Ruim assortiment nieuwe en gebruikte mountainbikes, tour-, hybride-, kinder- en racefietsen. Hoofdstraat 15 Heeswijk-Dinther (0413) 291640 www.bikers.nl De Dageraad 19 Heeswijk-Dinther Tel (0413) 291458 Fax (0413) 293495 info@cranen.nl www.cranen.nl V I E R J AAR GARANTIE! Bij Cranen Autoschade nemen wij ons werk serieus. Uit liefde voor het vak, waardoor we met niets minder dan topprestaties genoegen nemen. Niet voor niets verzorgen wij als Schadenet lid en FOCWA eurogarantbedrijf het schadeherstel voor gerenommeerde verzekerings- en leasemaatschappijen. Wij geven dan ook vier jaar garantie op het uitgevoerde schadeherstel en stellen gratis vervangend vervoer ter beschikking. Al 40 jaar gespecialiseerd in schadeherstel
Herkomst leerlingen Bernrode 125 joor, dè is ’n hil wèil. Zo lang trug is in elk geval wijt vùr mennen tet. ’t Gimnasiejum viert z’n 125ste vejoordag. Mar ze zegge alted: “Wie jarig is trakteert”, mar ze zen bè men nog nie òn de deur gewist mè lollies of kauwgumballe. Lang gelèje docht ik dè ’t gimnasium niks meer waar dan ’n sort skuur wor kèinder niks dinne ès gimme. En gimme waar nou nie krek men faveriete bezigheid. Pas lotter kwaam ik eraachter dè ‘t ’n skool waar. Ik hebbet efkes opgezocht en ’t skènt dè gimnasiejum betekent ‘plaats om naakt te zijn’. Mar dè lekt me dan wir niks. Ik hagget al nojt zo mè skool, mar in oew blote bille rekensomme gòn zitte make, nee. Ik heb aander hobbies. En ès ge ’t over getalle het: wurrum wùt 125 joor gevierd? Is ’t dan vort ùm de 25 joor fist door op skool? Of ùm de 125 joor? Ik docht alted dè ze ’t bove de 100 mar ùm de 50 joor vierde? Dus 100, 150, 200 enzovort? En op ‘t ‘gim’ doar kregde Latijn. Mar ik weet nie wè ge door mè moet. Gimman die nog Latijn sprikt. Mar ’t is miskien wel hèndig ùm ’t misbuukske te ontcijfere. Van Latijn ken ik dan ôk nie veul meer ès Habemus Papam: We hebben unne paus. Béter ben ik in ’t visserslatijn. Heb ojt is zo’n visgèirt gehad en gink wel is visse in de Leijgraaf. Mar ik naam nojt gin gevange visse meej nar huis. Ze ware te zwoor en te groot ùm er ’n èind mè gòn te sjouwe, zo zin ik dan. Arig iets eigelek ùm nar skool te gòn en ’n taal te lere die zo goewd ès nerges wùrt gesproke. Zelfs nie in Latijns-Amirrika. ’t Latijns is zogezeet ùtgestùrve. Béter zo’n ze tegeworrig les kunne géve int Brabants diejalekt. Dè wurt teminste nog erges gesproke. Al hurde steeds minder van kroesel, mierzèik, sepwotter of bèrrevoets. Ja, denk ik dan, taal veraandert nou immel. Nou proat ik nog redeluk diejalekt mar ès ik iemes zo heure proate ès 125 joor geléje zo’k door miskien ôk wè meer moejte mè hebbe. Mar over 125 joor dan ist miskien wil hil anders. Mar dan is ‘t ‘gim’ 250 en ister ’n ‘echt’ jubilejum. Wie wit hebbe ze ’t dan over ’t dialekt van nou ès dooi taal. En got wit is tege diejen tet d’n hille HaDeejer wel int Engels. ToKo column Toon Tekst: Ad van Schijndel Het gymnasium telt dit jaar net geen 600 leerlingen. Over de laatste twee decennia heeft het een aardig gemiddelde van 570. HDL zat in de jaren ’90 nog op 100 leerlingen en nu op 74. Er komen veel jongelui uit Schijndel (95),Berlicum (105) en Veghel (97). Opvallend is de toename uit Veghel en Schijndel, waar men ook naar het VWO kan. Uit Uden (42), Volkel (2) Den Bosch-Rosmalen (51), Oss (7) en Maasdonk (45), Berghem (5), Boekel (2), Den Dungen (1), Erp (1), Heesch (19), Mariaheide (1), Nistelrode (16), Schaijk (3), Vorstenbosch (6), Zeeland (6) komt men een flink eind fietsen! Al met al is er toch een stevige verschuiving in de aantallen per plaats, maar het totale aantal is zeer stabiel. Uurst en strakke ‘Béter ben ik in ‘t visserslatijn’ PLAATSEN VAN HERKOMST 91-92 92-93 93-94 94-95 95-96 96-97 97-98 98-99 99-00 00-01 01-02 02-03 03-04 04-05 05-06 06-07 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 Gem St.-Michielsgestel Berlicum - Middelrode 85 87 96 89 92 90 87 90 89 91 82 75 63 67 56 53 60 72 88 98 108 82 Den Dungen 1 2 1 Bernheze Heesch 25 31 43 47 50 53 54 55 39 26 21 17 13 10 9 10 11 12 14 18 19 27 Heeswijk-Dinther-Loosbroek 101 100 103 104 108 101 95 101 100 88 95 92 86 87 77 71 67 70 74 81 74 89 Nistelrode - Vorstenbosch 34 40 42 35 26 22 26 24 33 34 34 31 27 20 16 20 19 21 18 17 22 27 Landerd Schaijk - Zeeland 10 11 13 21 19 19 17 17 17 13 9 15 Maasdonk Geffen - Vinkel 22 17 17 29 26 21 22 22 21 15 15 14 13 13 13 14 17 17 24 20 26 19 Nuland 23 20 19 20 21 21 21 22 31 26 21 22 20 19 12 10 8 9 8 10 19 18 s-Hertogenbosch s-Hertogenbosch-Rosmalen 151 153 147 131 122 107 91 73 76 75 73 85 86 90 84 81 72 62 57 47 51 91 Oss (Berghem) 8 8 14 15 14 11 8 11 10 10 12 11 Schijndel 64 68 66 68 65 73 80 81 90 110 124 132 127 125 119 105 98 94 101 104 95 95 St. Oedenrode 10 10 10 10 4 4 1 1 1 1 2 3 4 3 2 4 Uden 9 13 16 21 22 22 20 16 13 15 10 11 18 24 26 33 39 37 41 46 42 24 Veghel Veghel 19 24 32 43 47 60 74 81 80 76 80 76 75 76 81 88 84 95 99 95 97 71 Erp 6 10 11 13 15 16 12 Overige plaatsen 8 10 6 6 12 11 15 12 15 18 5 3 4 4 3 4 4 4 4 5 5 8 Totaal aantal 541 563 587 593 591 581 595 587 597 584 582 581 560 572 530 526 516 535 573 584 598 570 13 | september 2011
Aangezicht Oksels Bikinilijn Borst Armen Rug Benen Baard Gouverneursweg 6A - 5473 AP Heeswijk-Dinther - [T] (0413) 29 32 78 [I] www.huidverzorgingssalonmarja.nl Ongewenste haargroei?
Operatie Injectie is omstreeks 1968 opgezet als een landelijke organisatie, waarbij middelbare scholieren activiteiten organiseerden om geld bijeen te brengen voor goede doelen, met name in de sfeer van de ontwikkelingssamenwerking. Uiteindelijk is van alle scholen die meededen alleen Bernrode overgebleven. Operatie Injectie is nu een zuiver Bernrodiaanse activiteit met een (afgeleid) Heeswijk-Dinthers doel. Activiteiten Om geld bij elkaar te brengen worden een aantal activiteiten georganiseerd. ZIPP-IT. Leerlingen gaan 24 uur vasten om te ervaren wat het is om een hongergevoel te hebben. Ze laten zich daarvoor uiteraard flink sponsoren. DE RONDE VAN BERNRODE. Deze ronde per fiets wordt eens per drie jaar georganiseerd door de sectie gymnastiek. In principe kunnen alle plaatsen worden aangedaan waar leerlingen wonen. Dat heeft er wel eens toe geleid dat de tocht flink uitdijde. In elke plaats kan men een stempel verwerven, zodat het aantal gereden kilometers gecontroleerd kan worden. Uiteraard worden ook de gemaakte kilometers weer gesponsord. HET DINER. Omstreeks Moederdag organiseert men een diner op het kasteel Heeswijk, samen met de keuken van het kasteel en medewerkers van Cunera/De Bongerd. Het is een Indiaas diner. De leerlingen helpen met koken, bedienen en wassen af. Ouders en leerlingen nemen (uiteraard tegen betaling) deel aan het diner. VALENTIJNSACTIE. Leerlingen kunnen hun (al of niet geheime) liefde kenbaar maken aan medeleerlingen door tegen betaling een roos met boodschap te laten bezorgen. OI zorgt voor rozen en schrijft de aangeleverde tekst over, zodat het handschrift van de schenker niet kan worden herkend. Ze proberen de rozen te laten sponsoren, zodat de opbrengst maximaal is. PEPERNOTENACTIE. In de Sinterklaastijd worden (gesponsorde) pepernoten verkocht in de aula. BENEFIETCONCERT. Men wil weer proberen om een benefietconcert te organiseren voor leerlingen en ouders. De eerste keer was dat op school, maar nu zijn ze op zoek naar een plaats buiten de school. OI-KAMP. De bekendste activiteit is echter het OI-kamp. Elk jaar organiseren de klassen 4, 5 en 6 een kamp voor de klassen 1, 2 en 3. De nadruk ligt daarbij op de nieuwelingen van klas 1. Het is een spetterend introductiekamp in het begin van het schooljaar, waarbij de nadruk ligt op ontspanning en gezelligheid, maar waarbij toch ook het doel van OI in beeld wordt gebracht. De deelnemers betalen voor dit kamp en wat er overblijft is voor de OI-pot. Mumbai In het verleden werd elk jaar een passend doel gekozen. Maar de laatste jaren is er nog maar één Stichting die profiteert van het werk van de leerlingen van Bernrode. Dat is de Stichting Medisch Werk Mumbai. Deze stichting is in 2001 opgericht door Carlo en Trees van de Bilt (voorheen huisartsen) uit Heeswijk. Doel van de stichting is ondersteuning bieden aan kleinschalige medische projecten voor het kansarme deel van de bevolking van de allerlaagste kasten in India. Zet al dit werk ook zoden aan de dijk? Jazeker, en niet zo’n klein beetje. Gemiddeld kan Operatie Injectie elk jaar 20.000 euro overmaken naar Carlo en Trees van de Bilt. Ze weten zeker dat het geld prima wordt gebruikt en dat elke cent zijn bestemming bereikt. Tekst: Bart van Schijndel Foto’s: Jacques Worms GERICHTE SOLIDARITEIT DOOR EN VOOR JONGEREN Van de 125 jaar dat Bernrode bestaat heeft Operatie Injectie (beter bekend als OI) ruim veertig jaar een rol gespeeld in het leven van de leerlingen. Dus is het zeker de moeite waard om deze leerlingenorganisatie eens onder de loep te nemen. Een gesprek met voorzitster Lieve Steins Bisschop en bestuurslid Dennis Wouters, beiden uit 6c, samen met Mari van de Ven, docent klassieke talen en namens de school mentor van OI. “Maar,” zo benadrukt hij: “Het is voor 100% een door leerlingen gestuurde en georganiseerde activiteit. De school zorgt hoogstens, indien nodig, voor faciliteiten.” Lieve Steins Bisschop Operatie Injectie al veertig jaar een groot succes Hebt u ideeën of wilt u iets bijdragen, dan k unt u terecht bij de voorzitter: lievesteins@gmail.nl. 15 | september 2011
Totaal Techniek b.v. Heeswijk T: 0413-292765 www.vanschijndeltotaaltechniek.nl •verwarming •loodgieterswerk •dakbedekking •sanitair •elektra •meet en regeltechniek •klimaatbeheer
SPREUK VAN DE MAAND Heb je iets leuks te melden of wil je je mening kwijt over een van onze artikelen. Schrijf een brief of mail dan naar de HaDeejer... SCHOOLPRESTATIES door Harrie Droesen Ik vind elke reden voor een feestje een goede reden. Maar, om iets te vieren is een prestatie nodig. Zo vinden sommige mensen het een hele prestatie dat ze weer een jaar niet dood zijn gegaan. Ik vind dat nauwelijks een prestatie en vier daarom mijn verjaardag nooit. Ik vind bijvoorbeeld de geboorte van een kind wel een hele prestatie. Van de vrouw welteverstaan en slechts in sommige gevallen ook van de man. Bernrode viert dit jaar haar 125ste verjaardag. Ik vraag me dus af wat er echt te vieren valt. Wat zijn de indicatoren van een goede schoolprestatie? Het aantal uitgereikte diploma’s, het gemiddelde examencijfer of het percentage geslaagden? Allemaal relevante cijfers, maar ze zijn veel te saai voor een viering. Het is veel indrukwekkender dat ouders kunnen zeggen dat hun kind naar dezelfde school gaat als Jan Marijnissen ging of als die naam niks zegt dan kunnen ze beachvolleyballer Bram Ronnes noemen. Dit weet ik omdat Jan en Bram allebei een eigen wikipedia pagina hebben. De belangrijkste indicator voor schoolprestaties is het aantal oud-leerlingen met een wikipedia pagina. Een vergelijking tussen gymnasia in de buurt levert het volgende op: Bernrode 7, St. Willibrord 7, Stedelijk Gymnasium ’s-Hertogenbosch 6 en Beekvliet 3. Bernrode doet het dus best goed. Maar om 125 jaar Bernrode terecht te kunnen vieren stel ik voor dat meer oud-leerlingen een wikipedia-pagina krijgen. Want het Zwijssen college staat op 8. Bij AquaREST is er op zaterdag 8 oktober een feestje. De zaak bestaat vijftien jaar en dat wordt gevierd met een bonte avond. Onder het motto ‘Het is lachen geblazen verzorgt AquaREST een avondvullend programma in de grote zaal. Het programma ziet er als volgt uit: 19.30 uur: Muziek van kapel: De Pindullekes 20.08 uur: Opkomst en opening door presentator “Joris”. 20.13 uur: Buut: Berry Knapen 20.45 uur: Entertainment: Duo Plus Minus 21.30 uur: Pauze met De Pindullekes 22.00 uur: Buut: Frank Schrijen 22.30 uur: Entertainment: Striepke Veur 23.15 uur: Buut: Jan Strik 23.45 uur: Finale “Ter Weer levert stof voor klassieke tragedie: ‘In pace et aeternam’. Lachen geblazen bij AquaREST Ingezonden Aanvang 20.00 uur, entree 11 euro. Reserveren kan via www.aquarest.nl of 0413-291800. OPEN KLOTBEEK TOERNOOI Bridgeclub De Klotbeek houdt op vrijdag 4 november het Open Klotbeek Toernooi in hotel-restaurant De Leygraaf. De wedstrijd, die gesponsord wordt door de Rabobank, begint om 19.30 uur, de spelers worden om 19.00 uur op de koffie verwacht. Rond 22.45 uur worden de prijzen uitgereikt. De wisselbeker is bestemd voor het best scorende paar, waarvan één van beide spelers, lid is van De Klotbeek. Inschrijven kan tot maandag 31 oktober op de maandagse clubavond bij de Klotbeek of per e-mail aan: t.romijn@hetnet. nl met vermelding van naam, woonplaats, telnr en bondsnummer van beide paren i.v.m. toekenning Meesterpunten van NBB. Verdere inlichtingen bij Theo Romijn tel. 0413-291284. De kosten bedragen 15 euro per paar. De inschrijving geschiedt op volgorde van betaling bij de bank in verband met het maximum van 48 paren. HaDee kupke Foto: Astrid van den Broek QUINT VAN ROY: “stoere leeuw op de veldslag” 17 | september 2011
Trudy Tax en Ben van de Rijdt uit HaDee waren decennialang twee zeer betrokken docenten, die een flinke generatie jongelui hebben meegemaakt op ‘hun’ gymnasium Bernrode. HaDeeinterview TRUDY TAX is in Riga geboren, maar in Amerika opgegroeid. Op 26-jarige leeftijd kwam ze via haar man Karl, die ze tijdens een studie Duits in Mainz had ontmoet, naar Nederland. Sinds 1972 wonen ze in Heeswijk. Trudy heeft jarenlang aan het avondcollege, nu De Leygraaf, Duits gegeven. Aan gymnasium Bernrode gaf ze 27 jaar Duits en Engels. Trudy is nu een paar jaar met pensioen. BEN VAN DE RIJDT komt uit Veghel en studeerde Engels in Nijmegen aan de universiteit. In ’73 gaf hij tegelijk les in Den Bosch en op Beekvliet. “Dat tropenjaar heb ik overleefd en ben toen naar Heeswijk gegaan, waar ik al woonde. Ik had twijfel of wonen en werken in hetzelfde dorp wel slim is, maar kreeg meteen een mooie volledige baan.” Ben is getrouwd met Anneke van de Berg. In ’81 werd hij conrector. Hij kreeg als waarnemend rector weer een paar tropenjaren toen rector Oomen ziek werd. De laatste tien jaar heeft Ben geen les meer gegeven maar als conrector de organisatie aangestuurd. Hij is nu één jaar thuis. Trudy Tax Ben van de Rijdt: twee bevlogen Bernrodenaren Tekst: Ad van Schijndel Foto’s: Jacques Worms
BERNRODE: TYPE LEERLINGEN Over het type leerlingen op Bernrode zijn de twee docenten het aardig eens: je hebt er alle rangen en standen en het zijn grotendeels welwillende beschaafde leerlingen. Volgens Ben van de Rijdt is een advies havo/vwo voldoende om het te proberen op het gym (er is namelijk geen brugklas), en die zogenaamde havoleerlingen ‘hobbelen’ aardig mee. “Lange tijd is er wel de vraag geweest of de docenten zelf wel gymnasium gehad moesten hebben,” vertelt hij. “Vooral de sectie klassieken was daar fanatiek in: men stelde hoge opleidingseisen en wenste zo mogelijk een gymnasiale achtergrond. Tegenwoordig heb je ook onbevoegde docenten, maar gelukkig worden de bevoegdheidseisen weer aangescherpt.” Voor beiden is Bernrode een gewone school waar iedereen welkom is. Trudy zegt: “Hersenen zijn de inzet, dan lukt het iedereen; er mogen aan de leerlingen best flink wat eisen gesteld worden. Ik houd van een klassikale manier van lesgeven. In het begin had ik wel wat last met orde, maar ik heb snel mijn draai gevonden en altijd met veel plezier lesgegeven. Aanvankelijk alleen Duits, maar de laatste 12 jaar een combinatie van Duits en Engels.” GYMNASIAAL Volgens Trudy Tax is het moeilijk te zeggen wat er nou precies gymnasiaal is aan Bernrode: “Natuurlijk Grieks en Latijn, maar het heeft ook te maken met nieuwsgierigheid. Je bent niet tevreden met oppervlakkigheid en vraagt van de leerlingen een bredere culturele belangstelling met aandacht voor kunst. Eigenlijk zou filosofie ook een verplicht vak moeten zijn. Heerlijk heb ik altijd de uitwisseling gevonden met onze partnerschool in Duitsland in de buurt van Goch, ook een internaat. Zoiets heeft duidelijk een meerwaarde.” Ook Ben van de Rijdt wijst op de cultuur met bezoek aan het theater en aan musea en op de jaarlijkse musical. “Klas één gaat elk jaar naar Xanten om de oude cultuur op te snuiven en klas vijf heeft de Romereis. Kunst is ook een eindexamenvak.” FUSIE Bernrode is ontstaan uit een fusie van gymnasium Sint Norbertus met het Damiaancollege uit Sint Oedenrode. Ben van de Rijdt: “Er is geen link meer met de abdij. Er is geen bestuur meer, maar een curatorium, dat nu slechts een raad van advies is. Eind jaren ’90 was de situatie als éénpitter ook niet meer houdbaar. Sinds 2003 vormt Bernrode met vijf andere scholen de OSZG, de Onderwijsstichting Zelfstandige Gymnasia.” Trudy vertelt dat er in de jaren ’80 en ’90 nog vieringen waren in het abdij bij begin en eind van het schooljaar. “Nu is dat niet meer. Uit praktische overwegingen is de link minimaal. Wel heeft Bernrode een katholieke identiteit.” BIJZONDER In heel Nederland zijn maar 35 zelfstandige gymnasia. “In die zin is het heel bijzonder dat er eentje is in Heeswijk-Dinther,” zegt voormalig conrector Ben. “Het gym is onlosmakelijk verbonden met het dorp, net als de abdij en het kasteel. Het is een prachtige doorgroei vanuit het internaat. Het is nu een multifunctioneel gebouw, maar als geheel van voorzieningen moet het nog groeien.” Trudy vertelt daarnaast nog over de gesprekken die leerlingen gehad hebben met mensen van Bernezorg. “En denk ook aan de C1000, waar de leerlingen hun versnaperingen halen, al laten ze helaas ook wel eens wat afval liggen. Misschien kan er nog meer georganiseerd worden voor de plaatselijke bevolking. Ook een jaarlijkse open dag zou een goed idee zijn.” Zo’n gymnasium vlak bij huis is natuurlijk heel handig; in de jaren ’90 zaten elk jaar 100 studenten uit HDL op het gym en de laatste jaren rond de 75. En dat is veel . Elke drie jaar fietst men de ronde van Bernrode in een soort sponsortocht en dan doet men alle plaatsen aan waar de leerlingen vandaan komen. VERNIEUWINGEN “Er is meer aandacht voor leerlingen met speciale behoeften,” vertelt Trudy Tax. “Er is een goed zorgteam op Bernrode. Maar al die specifieke behoeften vond ik wel eens lastig. Als de leerlingen het maar niet gebruiken als excuus. De profielen vond ik ook belemmerend: je keuze werd beperkt, terwijl het vakoverstijgend werkstuk weer wel een goede zaak is.” Voor Ben van de Rijdt was de Tweede Fase met zijn vernieuwingen verschrikkelijk. “Een studiehuis met zelfstandig werken??? Leerlingen moeten structuur en duidelijkheid hebben. Al die deelvakken was een ramp! Gelukkig is het een stuk teruggedraaid. Ik zet ook vraagtekens bij de ver doorgevoerde digitalisering. Geef mij maar een krijtje met een zwart bord. Het veel moeten opzoeken door de leerlingen is wel positief, maar het lesgeven in literatuur is een stuk moeilijker geworden. De spanningsboog bij de ‘moderne’ jongelui is duidelijk minder geworden.” VRIJETIJDSBESTEDING De twee gymnasiumdocenten genieten nu van hun pensioen na een heerlijke tijd op Bernrode. Trudy Tax is veel op reis. “Ik ben een soort zigeuner,” zegt zij. “Ik ga regelmatig naar Amerika en al vanaf 1991 elk jaar naar Letland. Er is altijd wel een reden. Verder houd ik van koken, bakken, lezen en schrijven. Ik ben nu bezig met een levensverhaal. Ik heb namelijk geen broers of zussen, ben dus een wees en wil ‘mijn geschiedenis’ niet verloren laten gaan. Nu zit ik in de jubileumcommissie voor het 125-jarig bestaan van Bernrode. Ik heb nog wel zin in meer vrijwilligerswerk.” Ben van de Rijdt heeft het laatste jaar veel werk verzet rond het huis. “Verder heb ik nu eindelijk tijd om literatuur te lezen, want als conrector schoot er dat echt bij in. Ook heb ik het thuis druk gehad als verpleger voor mijn vrouw en moet ik drie keer per week naar Den Bosch voor nierdialyse. Mijn lijfspreuk is Μηδέν άγαν, dat betekent ‘niets teveel!’ of beter vertaald ‘alles met mate!’. Het is genieten van je vrije tijd.” NIET TEVREDEN MET OPPERVLAKKIGHEID 19 | september 2011
€ 4,87 v o e d e r s t u i n & h o b b y huisje, boompje, beestje! C. van Lieshout & Zn. B.V. - Agrarisch warenhuis Meerstraat 32, 5473 VW Heeswijk-Dinther Tel. 0413-291403, Fax 0413-293401, www.cvanlieshout.nl Lieke Schuts
De eerste vier leerlingen krijgen 4 uur per dag les, vóór de middag van 9 tot 11 en na de middag van half twee tot half vier. Vóór de lessen en ná de lessen is er gelegenheid om te studeren, van 7 tot 8 uur in de ochtend en van 17.00 tot 19.00 uur in de middag. Op zon- en feestdagen zijn de leerlingen vrij, maar ze moeten dan wel alle diensten in hun parochiekerken bijwonen. De lessen worden allereerst gegeven in een kamer aan de achterkant van de abdij in wat het ’t Slotje genoemd wordt, maar al spoedig verhuist men naar de voorkant. Slapen en eten doen de leerlingen thuis. Spoedig na de oprichting van het gymnasium blijkt er al een ruimtegebrek te zijn en volgens het dagboek van de school is er op 28 maart 1888 al druk overleg over een eigen gebouw. Uitgangspunt is een gebouw met een capaciteit voor 50 leerlingen. De inwijding volgt op 1 oktober 1889 door de abt van de Abdij in aanwezigheid van alle 22 leerlingen en heel het convent. INTERNAAT Al snel blijkt dat met de bouw van de nieuwe school niet alle wensen vervuld zijn. Een eerste wens gaat in 1891 in vervulling met de inrichting van een slaapzaal voor een internaat, twee jaar later in 1893 gevolgd door een refter en een recreatieruimte voor de interne leerlingen. Als kostgeld vraagt de school f 200,= In 1900 telt de school 72 leerlingen, van wie ca. 35 intern. Lang zal Van den Elsen daarvan niet profiteren, want op 31 augustus vraagt hij ontslag uit het rectoraat van het Gymnasium om zich geheel op de boerenzaak te kunnen toeleggen. Zijn opvolger is Ludovicus Wirtz en onder zijn bewind wordt in 1906 de school in oostelijke richting uitgebreid in dezelfde stijl en afmeting als het eerste deel. Een dag op het gymnasium betekent voor een student vooral lessen volgen, studeren en zich bezig houden met religieuze activiteiten. Voor recreatie is niet veel tijd, maar toch zijn er enkele momenten dat hij zich op ontspanning kan richten. In de ochtend maken de studenten een gemeenschappelijke wandeling door het dorp onder toeziend oog van een surveillant en na het middagmaal, de avondmaaltijd en de avondstudie is er ruimte voor recreatie. De studenten kunnen in die tijd in de recreatiezaal biljarten, kaarten, tafeltennissen of naar de cour gaan, waar speeltoestellen staan opgesteld. Vanaf 1929 is het ook mogelijk om naar de radio te luisteren. Vervolg op pagina 25. Tekst: Ton Cruijsen, docent aardrijkskunde gymnasium Bernrode FotoTon Cruijssen: Lianne Gabriels een overzicht VAN KLEINE ABDIJSCHOOL NAAR ALGEMEEN ERKEND GYMNASIUM 125 jaar gymnasiumonderwijs in HaDee: ‘JE LEEFT IN EEN GESLOTEN GEMEENSCHAP’ Klaslokaal ca. 1910 “Na het aanroepen van de bijstand van God, van de Allerheiligste Maagd en van Sint Norbertus, zijn we begonnen om vier jongens te onderrichten.” Deze woorden tekende Gerlacus van den Elsen op 4 oktober 1886 in zijn dagboek op bij de start van het gymnasiumonderwijs op de abdij van Berne. 125 Jaar later maakt aardrijkskundedocent Ton Cruijsen een historisch overzicht. 21 | september 2011
JAN MARIJNISSEN (58 jaar) kijkt met weinig plezier terug op de twee jaar die hij halfweg jaren zestig op Bernrode doorbracht. De herinneringen zijn diep weggestopt. Slechts enkele van de docenten of medeleerlingen kan hij zich nog voor de geest halen. “Mijn vader was overleden, mijn moeder zat niet lekker in haar vel; het was beter dat ik naar kostschool ging”, vertelt Jan. “Maar een succes was het niet. Ik had veel bezorgdheid over thuis en was bang wees te worden. En dan kom je in zo’n liefdeloze instelling als een kostschool terecht waar een strak regime heerst en je een dag per maand naar huis mocht.” Buiten de lessen om werd er in die tijd vier uur per dag verplicht gestudeerd. Ontspanning was er in de vorm van biljart, televisie, lezingen en tafeltennis. Om 21.00 uur lagen de jongste leerlingen op bed, om 21.30 uur de ouderen. Gaandeweg het gesprek komen er toch wat herinneringen boven. De snoep die Jan verstopte en die geruild werd voor broodjes die de jongens uit Sint Oedenrode in een groene houten kist meenamen. Want ‘de macaroni die we kregen was niet te eten’. Hoe hij, als rasechte Stonesfan, ruzie kreeg met een medeleerling die ‘Strawberry fields’ van The Beatles prees. “Ik heb er goed leren tafeltennissen, speelde ook wedstrijden. En ik weet nog dat we soms naar die cafetaria op de hoek (Asperia, red.) gingen. Dat was een uitje, verder speelde alles zich binnen de muren van het internaat af.” “Of ik verder veel geleerd heb? Nee. Grieks en Latijn bijvoorbeeld, ik had er niets mee. Dat was een crime voor me. Op Bernrode zijn ook mijn eerste twijfels over het bestaan van god gekomen. Ik was een vroom manneke, had vroeger een Mariabeeldje thuis op mijn kinderkamer, maar ik begon veel vraagtekens bij het geloof te plaatsen. Ging erover met de paters in discussie. Ze konden mij niet overtuigen. Wat dat betreft is daar wel een kiem gezaaid.” Jan Marijnissen beseft dat het een weinig vrolijk verhaal wordt. “Ik kan het niet mooier maken dan het is”, zegt hij. “Ik had ook het idee dat iedereen ontevreden was. We doodden de tijd. Dat hele kostschoolprincipe klopt natuurlijk niet. Je wordt afgestompt. Het was een dagelijkse struggle for life. En zo ontzettend liefdeloos. Het was een gevangenis.” “Na het tweede jaar vonden alle partijen het beter als ik Bernrode zou verlaten. Ik ging naar de HBS in Oss en daar ging ik pas leven. Zette ik de bloemetjes flink buiten. Ik leerde mijn huidige vrouw kennen en was met alles bezig behalve school. Ook daar moest ik weg, wegens opstandig gedrag. Nee, diploma’s heb ik niet, maar wel enorm veel van het ‘gewone’ leven geleerd.” JAN MARIJNISSEN ‘Het was een liefdeloos bestaan’ Ik ging naar de Pius X Mavo in Veghel. Het regime begin jaren zeventig was nog behoorlijk streng. De broers Stappers hadden het er voor het zeggen. Alleen maar jongens op school, ook alleen maar leraren. Ik zat met Theo en Frans Jacobs in de klas. Leren was mijn hobby niet en ik ben ook een keer blijven zitten. Toen kwam ik bij Mari Dobbelsteen in de klas. Aan boekhouden, handelskennis en Frans had ik een bloedhekel. Wiskunde vond ik leuk. Achteraf gezien hadden ze me beter naar de LTS kunnen sturen. Bij het St. Oelbert Gymnasium in Oosterhout (seminarie Capucijnen) kwam discipline op de eerste plaats. Het was nog in de jaren vijftig. Zes dagen in de week naar school. Na ‘schooltijd’(we waren daar intern) nog zeven uur studie per dag. Met elkaar praten tijdens deze studie-uren was er niet bij. Een leraar herinner ik me nog die fanatiek tegen het koningshuis was. Ik hield van toneel en had het beheer over de toneelzolder. Ik had een hekel aan zwemmen. Maar of het nu warm was of koud, of je ziek was of niet, zwemmen moest je. Doordat ik al vroeg moest gaan werken, heb ik maar twee jaar op de middelbare school gezeten. In de beginjaren zeventig op de Maarten Christie Huishoudschool in Oss. Iedere dag vanuit Heesch met de fiets naar Oss. En onderweg stiekem met de meiden sigaretten roken. Het was een streng Katholieke school. Er was nog een pater die godsdienstles gaf, en een non voor maatschappijleer. Tekenen vond ik leuk. Spijbelen was er niet bij, ik was veel te bang dat ik het ’s avonds thuis op mijn bord kreeg. DORPSPRAAT GYMNASIUM BERNRODE BESTAAT 125 JAAR. HO HENRIËTTE HERCKENRATH (53) ANTON LINTERMANS (69) MARI VAN DEN HEUVEL (56) Tekst: Annemieke van der Aa Foto: SP archief Goofie. Waarom weet hij ook niet meer maar dat was de bijnaam van Jan Marijnissen tijdens zijn tijd op Bernrode. Waarschijnlijk omdat iedereen destijds nou eenmaal een bijnaam had. Het is een van de weinige feiten die de voormalige SP-voorman zich nog weet te heugen. Verder zijn het vooral minder leuke herinneringen die overheersen. “Het was een liefdeloos bestaan.” Tekst: Rene van der Pas Foto’s: Piet van Zutphen 22 | september 2011
MARK VAN DE VEERDONK Memoires van een zesjesmannetje ‘Hellup, een meisje in de klas!’ Nu, precies 40 jaar na dato, voel ik mijn rooie kop nóg nagloeien. “Ik ben Mark. Hoe heet jij? Oh, José …” Einde gesprek. Nee, dit was even wat anders dan ons jongensklasje bij Mister van der Meijden. Die eerste schooldag in augustus 1971 ben ik na het 7e uur meteen op Bernrode blijven hangen om mee te helpen met de organisatie van de fancy fair. Een groot gedeelte van de oudere leerlingen zat namelijk intern en daardoor had Bernrode een schoolorkest, een toneelgezelschap, een cabaretclub, Derde wereldgroep Operatie Injectie, er waren sportdagen en dus ook een fancy fair. Met een beetje geluk deed je meer buiten het klaslokaal dan erbinnen. (..) Ik trok al snel richting het minder serieuze toneel. Van eigen cabaretteksten was niet meteen sprake maar in de vijfde had ik toch eindelijk mijn eigen improvisatie over een zeker Toosje, in een liedje geschreven door Stef Bugter. Mijn vriendinnetje heette Roosje dus bijna goed. Gelachen werd er ook bij de toneelclub, vooral achter de coulissen. Als paus bij Marieke van Nimwegen ben ik ‘s uit een Norbertijnenpij gescheurd na het zien van het zwartgemaakte gebit van klasgenoot Reinoud van Rijkevorsel. En Tita was des duivels. Oh ja, die bijnamen! De Zjoe, Mona, de Janus, Norbertje, de Muk, Basje … vrijwel iedere leraar had van ons een vaak onbegrijpelijk pseudoniem gekregen. Mijn moeder is een keer op een ouderavond op zoek gegaan naar mijnheer Boris. En nergens was een lokaal te vinden met deze naam. De leraar Duits hielp haar op weg. Inderdaad, Boris zelf. Het zal ook zeker aan mij hebben gelegen, maar ik vond de meeste lessen niet bijster interessant. Heb ik het niet over wiskunde. Dat is 80 procent regeltjes leren en 25 procent logisch nadenken. Kraak noch smaak. Maar ook de andere lessen, van Engels of natuurkunde, tot economie of Nederlands, slechts zelden werd ik echt geïnteresseerd, laat staan gemotiveerd om er ’s helemaal in te duiken. En zo ben ik zes jaar lang een zesjesmannetje gebleven en heb ik nooit een stap teveel gezet. Alleen dankzij mijn buurman Erik van Nuland en het (spiekpapieren) gat in mijn schoen ben ik nooit blijven zitten. Pas jaren later merkte ik dat er wel degelijk ook na Lodewijk van Deyssel schrijvers waren geboren. Ook heb ik me later afgevraagd of die 2200 uur Grieks en Latijn niet iets teveel van het goede waren geweest. Spaans was misschien ook handig geweest. Het is eigenlijk gezeur achteraf. In mijn tijd had je een ander lessysteem en was er nou eenmaal minder plek voor een eigen invulling. In de tweede klas is mijn klasgenote José Langens naar huis gestuurd omdat ze een naveltruitje aan had. Vergelijken heeft dus geen zin. Wacht ‘s, nu ik er aan terugdenk, ik vond de lessen van de ouwe Norbertijnen misschien nog wel het meest interessant. Van de 12 zijn er overigens tijdens mijn Bernrodejaren zeker 8 uitgetreden! Sorry, ik ben me van geen kwaad bewust. Ik zal José nog ’s bellen …“ Ik kom oorspronkelijk uit Berlicum en ging naar de LHNO In Heeswijk. Gilbert Wijnen was de enigste jongen in de klas. Van de leraren was er een bij die zijn handen niet thuis kon houden. We hebben een keer een condoom over de uitlaat van zijn auto geschoven. Het was strenger dan nu. Maar wel een plezierige tijd. Veel lol gehad. Mijn tweelingzus had prachtige haren. Hebben we haar een keer een pruik opgezet. Kort. En die leraren en leraressen vonden het zo jammer van die prachtige haren. Met z’n vijven op de fiets van Vinkel naar de Sparrenburg Mavo in Rosmalen. Voor mijn gevoel ging er een wereld open. We merkten ook dat we behoorlijk achter waren op de andere kinderen in de klas. Ik heb daar nog les gehad van Cor Swanenberg, dat was wel een grappige man. Maar in het algemeen vond ik het geen leuke tijd. Ik had geen doel, geen spoor om te volgen. Ik heb wel plichtsgetrouw de lessen gevolgd. Lessen draaien en wegwezen. Met de meiden dat was wel interessant. Je kunt dan aan de zijlaan staan of meedoen. Ik deed mee. Voor een jong meisje uit Loosbroek was Veghel al een stad. Op het Zwijsen College was het erg gezellig. Na wat aanpassingsproblemen maakte ik al snel vrienden en vriendinnen. Pieter Kuijpers was mijn eerste verkering, en Elke van Doorn is nog altijd mijn beste vriendin. Ik was een voorbeeldige leerling, maar ben er toch een keer uitgestuurd. Het was ook geen makkelijke tijd voor me, omdat mijn vader in 2000 kwam te overlijden. Dan heb je toch een andere schooltijd, dat heeft een flinke impact gehad natuurlijk OE WAS JOUW MIDDELBARE SCHOOLTIJD? Zie ook www.hadeejer.nl SONJA VAN VENROOY (38) THEON LANGENHUIJZEN (50) ELLIS OOMEN (26) Tekst: Mark van de Veerdonk Foto: Cathrien van de Veerdonk “Is het je ook opgevallen? Hoe ouder je wordt, hoe langer je vroeger naar school hebt moeten lopen. Naarmate de jaren voortschrijden, groeien de verhalen over de sadistische leraren van toen en de zwaarte van de examens tot immense proporties. “Ik moest altijd vooraan gaan zitten, dan kon de leraar met mij het bord uitvegen.”Dat soort anekdotes. Ik beloof me in te houden. 23 | september 2011
www.hadeejer.nlRkJQdWJsaXNoZXIy MjU2Mzc=