d'n Hadeejer oktober 2004

Zusters van JMJ in historisch perspectief In de vorige editie van D'n HaDeejer werd een aanzet gegeven tot de geschie– denis van de zusters van JMJ. Na het uitkomen van de nieuwe grondwet van 1848 begonnen de paus en de bisschoppen al snel werk te maken van katholiek onderwijs. De pastoors kregen de opdracht hiervoor te zorgen en vrouwelijke religieuzen moesten dit onderwijs geven. Zo ook in Heeswijk. De op verzoek van pastoor J.S. Maas in 1904 aangekomen zusters hielden zich aanvankelijk alleen nog met het bewaarschoolonderwijs bezig waarvoor zich 42 kinderen hadden aangemeld. De geschiedenis van de eerste veertig jaar van de zusters is in duisternis gehuld . Alleen uit de jaarlijkse 'Staten', afkomstig uit het archief van het moederhuis Mariën– burg zijn enkele gegevens af te leiden. den in het St.Jozefhuis naast de Heeswijkse kerk en in de bewaarschool in Dinther. De vroeger in Heeswijk wonende Mien Potters-van Houtum kreeg hier als jong meisje eveneens bewaarschoolonderwijs. "Wilt Gij horen lieve Jezus, onze kinderbee, Alle dagen komen wij vragen, geef Lieve Heer de vrede weer" Zo waren er in 1907 vier nieuwe school– lokalen bijgebouwd en bleek het aantal zusters inmiddels uitgebreid tot tien. De eerste contouren van het bewaarschool– onderwijs, zoals deze tak van onderwijs tot de nieuwe wet van 1956 aangeduid werd en vanaf die datum kleuteronderwijs ging heten, worden zichtbaar eind jaren dertig van de twintigste eeuw. De uit Heeswijk afkomstige zr. Maria Pia Dobbelsteen geeft hier uitsluitsel over. Ze weet niet alleen dat ze als kleuter in die tijd les kreeg van zuster Bernadette en zr. Celesta, maar ook dat de kinderen tijdens de oorlogsjaren, vanwege de gevorderde leslokalen, onderwijs volg- Ook zij herinnert zich de zusters Berna– dette en Celesta die ze als 'lieve zusters' bestempelde. Deze vrouwen bestierden klassen van een zeventig jongens en meis– jes die drie-aan-drie in een bank zaten. Chocolademelk Met een aantal andere ver van school wonende kinderen, bleef Mien tussen de middag op school over, waar ze de mee– gebrachte boterhammetjes en chocola– demelk verorberden. Op de school was fröbelmateriaal aanwezig. In haar herinne– ring werd er ook veel gezongen en ze zingt zonder aarzelen nog het liedje dat tijdens de oorlog gezongen werd : Wilt Gij horen lieve Jezus / onze kinderbee / Alle dagen komen wij vragen / geef Lieve Heer de vrede weer. Mien werd na een opleiding tot kleuter– leidster in Mariënburg in Den Bosch , als opvolgster van zr. Anna van de Pas, in 1956 kleuterjuf in de nog oorspron– kelijke lokalen van het klooster. Als eerste lekenkleuterleidster stond ze al met zeventien lentes voor een grote klas met kinde– ren. Een saillant detail is dat ze op I september 1962 van deze kleuterschool werd ' wegge– pikt' door de Dintherse pastoor die vanwege het vertrek van de zusters in zijn parochie dringend een hoofdleidster nodig had, waar– voor Mien inmiddels de nodige papie– ren had. Zuster Christinetta (Wilhelmina) van Aspert, geb. op 15-12-1893. Ze trad in in 1913 en overleed in 1919. Op de foto is te zien dat zij een oorspronkelijk habijt draagt met grote kap. Deze werd later vervangen . (Bron: de Wojstap) Nieuwe kleuterschool Een telefonische rondgang langs menig oud-kleuterlerares brengt aan het licht dat er aan het bewaarschoolonderwijs sinds de Tweede Wereldoorlog naast eerder– genoemde zr. Celesta en zr. Bernadette, de laatste als hoofd, ook zr. Jozefti van den Bosch, zr. Jeanne Leermakers en zr. Philomenia de Bruijn de functie van hoofd vervuld hebben. Daarnaast waren in deze vorm van onderwijs zr. Nicolasini van Aarle, zr. Appoline, zr. Afra en zr. Caspa– rino vertegenwoordigd . In 1967 kwam er een nieuwe kleuterschool aan de Veldstraat, maar al snel bleek de toeloop zo groot dat Tonny Geijbels-Smo– lenaers van 1971 tot 1973 zelfs nog enkele jaren les aan kleuters moest geven in de kantine van de voetbalclub aan de Bal– ledonk. Vanzelfsprekend leverden naast de zusters ook diverse lekenkleuterjufs een grote bijdrage aan het bewaarschool– onderwijs. Zr. Philomenia was echter de laatste die als religieuze de schoolpoort achter zich zou sluiten . Haar opvolgster werd juffrouw Els van Moergestel. De geschiedenis van de zusters is met boven– staand verhaal nog lang niet uitgeput. Want hoe verliep bijvoorbeeld het lager onderwijs en de huishoudschool waaraan de zusters eveneens hun inzet en energie wijd– den? Dit wordt in de volgende afieveringen toegelicht. RM 19