d'n Hadeejer november 2005

t van een uniek complex 23 Evie Kuijs (4) Ik vond het heel leuk op de televisie toen aankwam met de boot. Vooral de Zwarte Pieten zijn leuk, die kunnenvandiemooie kunstjes uithalen. Ik hebmijn schoen ook al gezet en vanmorgen er zat een cadeau- tje in. Pim Doomernik (1½) Volgenszijnmoeder:Hijkannogmaardrie woordjes zeggen, pa, ma en Klaas. Dus hij vindt het wel heel leuk. Gisteren heeft hij zijnschoentjegezetmaarvanmorgenbleek zijn zusje die al leeggegeten te hebben, er waren nog maar drie pepernoten over! Kirsten van Langen (8) Ik hebhemook al opde televisie gezien. Ik vind het heel erg leuk. Ik heb ook al winks- plaatjes (?, red.) in mijn schoen gehad. En ik vind Zwarte Piet en Sinterklaar allebei heel leuk. Ook ben ik braaf geweest dus krijg ik vast leuke cadeautjes. MK nterklaasfeest? reiding van de restauratie, is geschonken door leden van ‘De Hollandsche Molen’. Dit vanwege haar tachtigjarig bestaan in 2003. Tijdens een feestelijk samenkomen op die dag worden op symbolische wijze de grote sleutels van de Kilsdonkse mo- len door Paul Potters overgedragen aan de nieuwe eigenaar, de stichting ‘De Kils- donkse Molen’. Met de financiële bijdrage kan een aanzet worden gegeven om de molen als cultuurhistorisch en industrieel uniek stuk erfgoed te behouden. In den beginne… Het oudst bekende document over de molen is een akte van 30 augustus 1433 afkomstig uit een Bosch schepenproto- col. Hierin wordt gewag gemaakt van het overdragenvan‘eenwatermolenmettwee raderen,gelegenindeparochievanDinther opeenplaatsgenaamdKilsdonck’.Inlatere documenten spreekt men over een olie- en korenmolen, waarmee tevens de twee raderen verklaard zijn. Het is niet onwaarschijnlijk dat de mo- len al veel langer bestaan heeft omdat de rechteroever vande rivier deAa een lange bewoningsgeschiedenis heeft met meer- dere kernen, waaronder die van Beugt. En zonder molen is een dergelijke bewoning ondenkbaar. IndeverreomtrekwasBeugt deenigeplekwaar eenbebouwbarehoge zandrug aan de Aa grensde, reden dat dit eenuitstekendevestigingsplaatswasvoor een molen. Ook de pachtboeren van het nabij deze plaats ge- legen, in 1317 reeds genoemde landgoed Zwanenburg, zul- len ongetwijfeld van deze molen gebruik gemaakt hebben. Uit een akte van 19 oktober 1491 blijkt verderdatdemolen echter alleen tus- sen 1 oktober en 17 maart als zoge- naamdewintermolen dienstmocht doen. Gedurendegeruimetijdbehoordenzowel deKilsdonksemolenalsdewindmolenvan Heeswijktotdezelfdeeigenaardiemeestal ook bediendwerden door dezelfdemole- naar. In1799 verkocht de toenmaligeheer van Heeswijk en Dinther van het kasteel Heeswijk, jonker C.J. Speelman, beide molens aan Nicolaas Coppens. Vlammen Omdat het lastig was niet in de zomer te mogenmalen,vroegCoppensvergunning aan voor het bouwen van eenwindmolen naast de watermolen. Dit werd echter ge- weigerd.Ten langen lestebouwdehij, zon- dertoestemming,in1813eenwindmolen. Zoweldezealsdebestaandewatermolens waren van hout. Maar hout is brandge- vaarlijk en de molens, in 1842 inmiddels ineigendomovergegaannaarCornelisvan Aert, gingen invlammenop. Hierdoorwijs geworden, werd het complex in baksteen herbouwd. Blij- kens een notariële akte en ook bouwspo- rengetuigenhiervan,werdenerrond1875 diverse moderniseringen ingevoerd. Om de doorstroming van de rivier te ver- beteren, kocht de gemeente Veghel de molensin1880.Deaanvankelijkewindaan- drijving van de watermolens raakte na de oorlog inonbruik,maar inmiddelswasook de Aa in 1937 helemaal genormaliseerd. DeKilsdonksemolenwerd in1977door de molenpublicist A. Bicker Caarten in diens boek ‘ Met de kuierstok langs de molens’ aangeduid als een ‘alleraardigst geval’. In de volgende aflevering zal verder het doopceel gelicht worden van dit alleraar- digst geval. RM