een naam hebben. Wim Konings kwam met ‘De Wojstap’. Een wojstap is een doorwaadbare plaats in een rivier. En aangezien Heeswijk en Dinther geheel omsloten zijn door de rivieren Aa, Leijgraaf en het grensriviertje de Jeuke dat tegenwoordig Beekgraaf wordt genoemd, was men van oudsher aangewezen op deze wojstappen om het gebied in of uit te gaan, hoewel de rivieren door het ontbreken van stuwen destijds regelmatig droogvielen.” Vervolgens vertelt hij hele verhalen over de Jeuke, het riviertje tussen de Leijgraaf en de Aa dat tevens de grens was tussen Veghel en Dinther. Over hoe het vroeger liep, het later werd gekanaliseerd en een andere naam kreeg. En natuurlijk over het ‘Beugts brugske’ over de Jeuke. Over de ongelukken die er gebeurd zijn, over de tram die er reed en hoe het witte houten brugje uiteindelijk verdween. Trots vertelt hij ook over de opgravingen van kasteel Ter Weer nadat Maarten Hermans in 1980 wat scherven had gevonden in de bouwput van Heilaren I. Tot die tijd was de exacte locatie van het kasteeltje onbekend. Doorvertellen De interesse voor het Brabantse land, de mensen en de historie zijn hem met de paplepel ingegoten. Zijn vader kwam uit Den Dungen en kwam via Berlicum als veldwachter in Dinther terecht. “Als kleine jongen vond ik het al geweldig wanneer ik met hem mee mocht op de fiets. Hij kende alle boeren en wist van elk weiland van wie het was. Hij vertelde over de natuur, de jacht en over hoe het vroeger was. Ik genoot hier echt van.” Ook toen zijn vader oud was en in het verzorgingshuis zat, bleef hij geboeid naar de verhalen van vroeger luisteren, maar schreef ze nu ook op. “Wanneer oude mensen sterven, en hun verhalen niet opgeschreven zijn, gaan ze verloren. En dat is zonde. Er is nog zo veel waarover ik nog zou willen schrijven en vertellen. Maar ik ben inmiddels 81. De Wojstap heeft ongeveer zestig leden, maar slechts tien tot vijftien van hen zijn actief. De niet-actieven zijn ook belangrijk voor de vereniging. Maar we kunnen niet zonder de actieve leden, en die worden ook steeds ouder. Daarom zijn we dringend op zoek naar de veertigers, de volgende generatie, die de verhalen weer door kunnen vertellen. En vastleggen natuurlijk. Tegenwoordig allemaal digitaal waardoor het ook weer gemakkelijk terug te vinden is.” Los zand In 1979 werd het 100-jarig bestaan van de Dintherse Sint Servatiuskerk gevierd. Jan was op dat moment secretaris van het kerkbestuur en dook in de parochiële en bisschoppelijke archieven om voor het weekblad De Brug een aantal artikelen te schrijven over de geschiedenis van de kerk. De net opgerichte Heemkundekring was dringend op zoek naar mensen die artikelen wilden schrijven voor hun mededelingenblaadje dat onder de leden verspreid werd. “Ik werd overgehaald door Jan van der Leest om ook te gaan schrijven. Ik kende hem nog van vroeger toen hij vlak bij ons woonde. En hoewel hij wel wat jonger dan ik was hebben we altijd een band gehad. Van hem leerde ik dat je dingen moet kunnen bewijzen. Een verhaal, verteld door een oude man, is als los zand. Laat tien mensen over hetzelfde voorval vertellen en je hoort tien verschillende verhalen. Vele bronnen vormen samen één verhaal. Dingen moeten vastliggen in archieven, dan zijn er bewijzen.” Jan vertelt over mensen die lezingen hebben gehouden, of artikelen hebben gepubliceerd waar hij het soms niet mee eens was. Dan klom hij in de pen, of sprak ze er persoonlijk op aan. Of het nu een goedwillende amateur was, of een professionele onderzoeker, dat maakte voor hem niet uit. “Ik ben kritisch, krijg ik wel eens te horen. Maar dat moet vaak ook. Je moet open zijn en vooral ook historisch besef hebben. Dat heb ik van Jan van der Leest geleerd.” Nieuw elan De naam van Jan van der Leest valt veelvuldig tijdens de verhalen. Jarenlang zijn Jan en Jan de pilaren geweest waar De Wojstap op steunde. Toen Jan van der Leest in 2005 overleed aan slokdarmkanker was dat dan ook een enorm verlies, zowel voor De Wojstap als voor Jan van Gemert persoonlijk. Wanneer Jan over hem vertelt is het duidelijk dat het verlies hem nog altijd veel doet. “In de tijd dat de vereniging in een dip zat, zeiden Jan en ik tegen elkaar: wij blijven! We deden veel samen, maar toen werd hij ziek. Ik zei tegen hem: ik kan het niet alleen. Maar je moet toch verder. Toen hebben we Bart van Schijndel benaderd, hij was al geïnteresseerd, en hij heeft de harde schijven en de digitalisering overgenomen. Er kwam een nieuw bestuur, en nieuwe actieve leden met nieuwe initiatieven.” Zo is Jan van den Bosch bezig met het op locatie filmen van verhalen die ik daar vertel over een gebied. Zo zijn er nu al Dvd’s met de verhalen over bijvoorbeeld het Beugts brugske, de Heise Wal, de Klotbeek en de Hanenberg. “Zo liggen de verhalen vast voor de volgende generaties. Zowel de archieven en voorwerpen die in de heemkamer te bezichtigen zijn als de digitale archieven, en nu dus ook Dvd’s. Want kennis die niet vastligt gaat verloren.” 19 | augustus 2012
RkJQdWJsaXNoZXIy MjU2Mzc=