============================================================================================= In de 19e eeuw was het protestantisme de heersende godsdienst. Dat betekende in het katholieke zuiden o.a. dat de kerken in handen waren van het kleine groepje protestanten, dat onderwijzers, burgemeesters en andere hoogwaardigheidsbekleders meestal protestants waren. Zo ook in Heeswijk. De kerk was in handen van de protestanten, hoewel volgens De Noord-Brabander van 26 oktober 1847 de hele protestante gemeente in Heeswijk bestond uit de brigadier van de marechaussee en zijn vrouw. De burgemeester (tevens notaris) Pieter Gelpke was ook protestant. Het feit dat de belangrijkste posten te midden van een bijna 100% katholieke gemeenschap in protestante handen waren, leidde nogal eens tot ongenoegen en misverstanden. Op 25 september 1847 kwam dominee Deerns uit Dinther naar de Heeswijkse kerk. Hij kon zijn ogen nauwelijks geloven: de deur was geforceerd, overal in de kerk liggen lege basten van noten, zelfs op de Heilige Bijbel lagen de schillen. Het deurtje van de preekstoel was vernield en uit de Bijbel op de kansel waren platen gescheurd. Een der kerkgangers had op de Heeswijkse hei een los blaadje uit een gezangboek gevonden. De dominee concludeerde dat roomse onverlaten (wie anders?) zich hadden vergrepen aan de protestante tempel in hun haat tegen het Ware Woord Gods! Een paar weken later is er een diner van dominees in Den Bosch. Deerns vertelt daar over de “kerkplundering in Heeswijk.” De vondst van het ene blaadje uit het gezangboek is ondertussen aangegroeid tot her en der over de hei verspreide bladzijden van gezangboeken. De verontwaardiging is groot. De roddelmolen begint te draaien en leidt tot landelijke berichten. Door die landelijke publicaties is heel protestant Nederland ontzet over de grenzeloze brutaliteit van de roomsen uit Heeswijk. Burgemeester Gelpke onderzoekt het voorval en komt met een heel andere lezing. De sleutel van de kerk was in handen van een Heeswijkse (roomse) familie, die bij de kerk woonde. Die hadden de sleutel gegeven aan een jonge boekbinder, die had aangeboden Bijbels en gezangboeken opnieuw in te binden. Hij had er een aantal opgehaald en had vergeten de deur goed te sluiten. Hij had ook een aantal losse platen uit de grote Bijbel gehaald om die thuis bij te plakken en dan later weer in de Bijbel te binden. Verder had een meisje van 10 jaar in opdracht van haar moeder geprobeerd om binnen te komen om de kerk aan te gaan vegen, maar het slot ging te stroef. Met behulp van anderen lukte dat toch, maar daarna wilde de deur niet meer goed sluiten. ‘s Middags zien vier kinderen, met hun zakken vol noten, de deur op een kier staan. Die zijn nieuwsgierig hoe een kerk van de “protestaante” er van binnen uitziet en zij gaan naar binnen. Al gauw ontdekken ze dat het deurtje van de preekstoel zich prima leent om noten te kraken. De basten springen door de kerk, ook op de Bijbel. Dan zegt een van de kinderen: “Gade gij es preke,” waarop een ander kind de kansel beklimt. Als hij boven is roept een van de anderen: “Doar hedde den burgemister.” Van schrik probeert de jongen van de preekstoel af te rennen, maar komt ten val en sleurt het wrakke deurtje mee in zijn val. Het blijft in stukken liggen. Als Gelpke het ware verhaal openbaar maakt, slaat katholiek Nederland zich van pret op de knieën en voelt protestants Nederland zich in zijn hemd gezet. Daarmee is het verhaal afgedaan, ware het niet dat zijn geloofsgenoten toch nog probeerden Gelpke te laten ontslaan. Hetgeen overigens mislukte. Iedereen die geïnteresseerd is in dit onderwerp kan meer informatie vinden in de Heemkamer van HKK De Wojstap DE WOJSTAP KRONIEK IS HET TljDSCHRIFT VOOR HISTORISCHE PUBLICATIES OVER DINTHER, HEESWljK EN LOOSBROEK VAN DE HEEMKUNDEKRING DE WOJSTAP. Dit artikel verscheen eerder in dat tijdschrift als Kerkschennis te Heeswijk, J. Reijnen-ljsseldijk, Wojstap Kroniek, 2e jaargang, 1982, nummer 2, pag. 13-14. Heeswijk in opspraak in 1847 De “plundering” van de Heeswijkse kerk 27 | februari 2012
RkJQdWJsaXNoZXIy MjU2Mzc=