d'n Hadeejer februari 2019

8 d ’ n hadeejer en 20 miljoen mensen gewond geraakt. Ook is het goed om te beseffen dat de Tweede Wereldoorlog een gevolg is van de Eerste Wereldoorlog. Door de fouten die er gemaakt zijn na de Eerste Wereldoorlog, is er ruimte gemaakt voor de Nazi’s om aan de macht te komen. Verder is het interessant om te weten dat het de eerste moderne oorlog was; het betreft dan vooral de wapens die werden ingezet. Er werd bijvoorbeeld gebruik gemaakt van vliegtuigen, machinegeweren, prikkeldraad en gifgassen. Ook werd in 1916 de tank geïntroduceerd. Het woord ‘tank’ werd in eerste instantie trouwens gebruikt om te maskeren dat het om een wapen ging. Arbeiders die de tanks vervaar- digden, dachten dat ze werkten aan een watertank.” Naast alle negatieve aspecten heeft de oorlog ook enkele positieve ge- volgen gehad. De lichamelijke verwondingen en de psychische klachten waar veel slachtoffers mee kampten, leidden er toe dat men op zoek ging naar oplossingen en behandelmogelijk- heden. Hierdoor is de kennis op medisch gebied enorm toe- genomen. Vrouwen werden in de oorlog massaal ingezet in de fabrieken; dit heeft ervoor gezorgd dat de vrouweneman- cipatie versneld werd. Verder is in 1919 met de Volkenbond de basis gelegd voor de Verenigde Naties, waardoor er nu al meer dan 70 jaar vrede is.” Hill 80 In België is de Eerste Wereldoorlog nog altijd voelbaar; talloze monumenten, musea en begraafplaatsen zorgen ervoor dat de vierjarige strijd niet vergeten wordt. Maar ook overblijf- selen zoals restanten van de loopgraven, prikkeldraad en gra- naten, houden de herinnering aan de oorlog levend. Govert: “De Belgische Explosieven Opruimingsdienst rukt bijna dage- lijks uit en er worden ook nog steeds lichamen opgegraven.” Afgelopen zomer heeft Govert twee dagen meegewerkt aan de opgravingen bij Hill 80, een Duitse positie bij Wijtschate. “Toen duidelijk werd dat deze plek bouwrijp gemaakt zou gaan wor- den voor een woonwijk, is er een groep ontstaan die, met be- hulp van crowdfunding, drie maanden opgravingen heeft ver- richt, onder leiding van enkele archeologen. Ik heb daar met een troffel en een bezempje mee mogen graven. Samen met andere vrijwilligers heb ik een T-splitsing blootgelegd, met in het midden een groot gat, dat was veroorzaakt door een bom- bardement. Een geweldige ervaring! Tijdens de opgravingen zijn 130 lichamen gevonden. Dat was zo indrukwekkend, dat ik de archeologische wet, die voorschrijft dat je geen foto’s mag maken van lichamen, overtreden heb. Ik kon het niet laten.” Ieper De meeste Nederlanders weten niet zo veel over de Eerste We- reldoorlog, maar Govert merkt dat de belangstelling ervoor wel groter wordt. “Dat heeft ook te maken met de herdenkingen ‘Tijdens de opgravingen zijn 130 lichamen gevonden’ De foto’s zijn gemaakt aan de Poeldonkweg in Den Bosch, waar momenteel met behulp van vrijwilligers loopgraven worden nagebouwd. Over een tijdje is hier een expositie te bezoeken over de Eerste Wereldoorlog en zijn er rondleidingen te volgen door het 200 meter lange gangenstelsel.