d'n Hadeejer maart 2019

‘Als vrouw je mannetje staan’ In de frontlinie: jeugdgevangenis en forensisch psychiatrisch ziekenhuis Tekst Birgit Barten Fotografie Sanne van Rozendaal Vormgeving Eveline van Rijbroek Sinds begin dit jaar werkt Hilde bij een forensisch psychiatrisch ziekenhuis. Daar zitten TBS’ers, draaideurcriminelen, maar er zijn ook mensen die er vrijwil- lig zitten. In de jeugdgevangenis werkte ze veel in de ‘frontlinie’ zo- als ze dat omschrijft. “Dat doe ik nog steeds, met het verschil dat ik nu werk met volwassenen, dat is minder heftig.” Totale chaos Hilde had tijdens haar werk in de gevangenis te maken met verschillende groepsopstanden: geweld onder de jongeren of tegen het personeel en jongeren die op het dak van de inrichting het nieuws haalden. Maar ook jongeren die com- plete afdelingen onder water zetten of alles barricaderen. “Verschillende collega’s heb ik beschadigd zien raken. En dat is niet tof!” Voorheen kon een straf in de jeugdgevangenis (een PIJ-maatregel) met maximaal zes jaar verlengd worden en kwamen ze daarna dus weer vrij. “Het is een gevaarlijk soort jongeren, die wil je niet buiten hebben, geloof me.” Te- genwoordig kan de straf omgezet worden in TBS. Hiervoor is negen jaar geleden de ITA (een behandeltraject) ontwikkeld; daar heeft Hilde lang mee gewerkt. Tijd voor iets anders Na 16 jaar werken in de gevangenis koos Hilde ervoor om ergens anders te gaan werken. “Mijn hart lag er nog steeds, maar de reistijd naar Breda begon me tegen te staan: het was elke dag twee uur rijden. Daarbij was het tijd voor iets anders. Ik ben net vijftig geworden en wilde nog graag een keer switchen. Ik wil niet meer continu in de frontlinie staan. In de jeugdgevangenis heb je veel confrontaties, moet je ste- vig in je schoenen staan en niet in de manipulatieve spelle- tjes stinken. Er heerst altijd een bepaalde dreiging en agres- sie. Het werd tijd om daaruit te stappen.” Als vrouw je mannetje staan “Of ik als vrouw kwetsbaarder ben dan mijn mannelijke colle- ga’s in de gevangenis? Als vrouw heb je het fysieke niet nodig in een gevangenis. Dat fysieke win ik sowieso niet, dat ben ik ook nooit aangegaan. Ik ben een vrouw, maar ik sta wel mijn mannetje. Als iemand boos is, dan ga ik niet staan, dan blijf ik zitten. Ik blijf rustig en dat scheelt heel veel bij een escalatie.” Mooie gesprekken “Ik geef tijdens mijn huidige werk de patiënten terug wat ik zie aan hun gedrag. Op mijn vorige werk moest ik daar veel voorzichtiger mee zijn. Daar kon ik ze gewoon niet aan, als het zou escaleren. Ze konden heel agressief worden, ik moest daar echt de-escalerend te werk gaan. Op mijn huidige werk voelen de patiënten zelf ook dat ze een probleem hebben. De één is zich daar bewuster van dan de ander, maar ze zijn er mee bezig om een fijner of beter persoon te worden. Ik heb af en toe echt heel mooie gesprekken met patiënten, dat is het mooie aan mijn werk!” Jongens met verhalen “Toch voelde ik een zwak voor die gasten. Het zijn wel jon- gens met verhalen. Het zijn allemaal pubers met problemen, ze hebben geen gemakkelijk leven gehad; datzelfde geldt voor de volwassenen waar ik nu mee werk. Ik vind het heel boeiend dat mensen - die niet de basis hebben die ik heb ge- had, en veel mensen hebben gehad - noodgedwongen hun eigen gedrag veranderen. Als ik daar een bijdrage in kan le- veren, is dat mooi. Het is echt mijn passie!” Hilde van Empel-van Venrooij werkt in een forensisch psychiatrisch ziekenhuis met gedwongen tbs’ers en draaideurcriminelen. Daarvoor werkte ze jarenlang in een jeugdgevangenis. “Het is echt mijn passie. Het is prachtig om mensen te zien veranderen van gedrag.” Hoewel er mooie kanten zitten aan haar werk, is er ook continu een dreiging. 16 d ’ n hadeejer