d'n Hadeejer maart 2019

d ’ n hadeejer 25 Met het maken van één tekening ben ik zo’n drie maanden bezig’ “In die tijd was deze hobby bijna op sterven na dood. Toen ik naar Brabant verhuisde, was er nauwelijks cursusaan- bod hier. In 2000 ontmoette ik een lerares bij een demon- stratie kantklossen in Oss en meldde me meteen aan.” Techniek “Bij het kantklossen worden draden om klosjes gewikkeld. Deze worden altijd in paren gebruikt en om elkaar heen geslagen. De variatie zit in het gebruik van kleur en dikte van het garen. Je kunt grof of fijn werken, naar een voor- beeld of eigen ontwerp. Bij weefwerk zit het werk boven en onder vast, maar bij klantklossen alleen aan de bovenzijde, dus heb je veel vrijheden.” Joke werkt met 20 tot 400 klos- sen. Met behulp van een technische werktekening en de prikking kun je zien wat je moet doen. De prikking is het papieren patroon waarop je werkt. Hierop staat waar de spelden moeten komen. De technische tekening geeft aan hoe de draden moeten lopen. Opmerkelijk “Rond 1600 is het kantwerk groots geworden. Men weet niet hoe oud de techniek is en wie het heeft uitgevonden. Kant is altijd heel kostbaar geweest vanwege het aantal arbeidsuren en de vereiste vaardigheden: het was daar- door iets voor de gegoede stand. De Oostenrijkse konin- gin Maria Theresia besteedde er één derde deel van het staatsbudget aan! Ook in de kerk zien we altaarkleden en kelkdoekjes van kant. Afhankelijk van de heersende mode veranderde de kant door de jaren heen en de gebruikte technieken zijn per land verschillend. De basis van al die verschillende kanten is het ‘oud-vlaanders’ kant.” België Joke heeft gedurende een aantal jaren in Brugge lessen gevolgd met een internationaal gezelschap om te leren ontwerpen en technische tekeningen te kunnen maken. Op die cursus ontmoette ze twee dames, die in de Sint- Carolus Borromeuskerk in Antwerpen werken. Deze vrou- wen beheren de ‘kantschat’, die daar zo’n 25 jaar geleden teruggevonden is in een kast. Het gaat om circa 1.400 17e eeuwse kanten die nu tentoongesteld zijn in de ‘kantkamer’ van de kerk en elke woensdag te bezichtigen zijn. Technische tekeningen Joke komt met een groepje van nu nog vijf dames een paar keer per jaar bij elkaar in de kerk in Antwerpen om die oude kanten te reconstrueren: hoe zijn ze gemaakt? “Ik maak dan van de oude kant een technische tekening en een prikking, zodat ze weer geklost kunnen worden. Met het maken van één tekening ben ik zo’n drie maanden bezig. Ik heb meegewerkt aan een fotoboek dat is uitge- bracht in 2015, waarin 22 reconstructies inclusief werkte- keningen zijn opgenomen. Er zijn al 800 stuks verkocht van de 1.000 gedrukte exemplaren. Zowel vanuit Japan als Aus- tralië, Duitsland en Amerika is er belangstelling voor. Daar- naast ben ik lid van een kring in regio Den Bosch, genaamd ‘de Poffer’, waarbinnen we vaardigheden uitwisselen.” Naar schatting zijn er in Nederland 4.000 kantklossers ac- tief. Joke kantklost zo’n vier uur per dag en ondersteunt daarbij nog haar ‘leerling’ Anja, die ook enthousiast is ge- worden en het goed oppakt. “Het is een goede bezigheid om je hoofd leeg te maken. Het is fijn om met je handen bezig te zijn.” Tekst Thea van der Doelen Fotografie Eefje Voets Vormgeving Evie Verhoeven