d'n Hadeejer november 2020

d’n HaDeejer - 25 Terug in de tijd: ‘De smis’ IN DE LEER Marinus Thomassen trouwt in 1913 met Ciska van de Ven. Ze wonen dan nog in Aarle-Rixtel. Thomassen komt uit een smedengeslacht en na wat omzwervingen als knecht, nemen ze in 1916 de smederij met woonhuis en winkel in Heeswijk over van M. van Lamoen. Het pand met de dan nog los- staande smederij, is eigendom van de familie Van Oorschot. In 1932 wordt een nieuwe smederij gebouwd. Marinus en Ciska krijgen vijf kinderen: drie meisjes en twee jongens. Martien en Frans gaan vanaf de lagere school in de leer om smid te worden. Niet bij vader, beter is het om bij een an- der het vak te leren. Frans steekt bij verschillende smeden zijn licht op. Beiden gaan na hun leerschool bij vader aan het werk. Martien houdt het na enkele jaren voor gezien. In 1953 trouwt Frans met Marietje van der Linden van Beugt. Ze krijgen twee kinderen, Mary en Christine. In 1956 is er een tentoonstelling van ondernemers in de sportzaal van Gym- nasium Bernrode. De firma Thomassen wint de eerste prijs. GEEN MIDDAGSLUITING Mary en zijn vrouw Henriëtte hebben nog levendige herinne- ringen. “Huishoudelijke artikelen, wasmachines, centrifuges, kachels met toebehoren, gasflessen, tuingereedschappen, kruiwagens, teiltjes en emmers, potten, pannen, bezems en handvegers: van alles was er te koop. Moeder deed de win- kel, er was geen middagsluiting, altijd open. Als de winkelbel ging tijdens het eten, zei moeder: ‘We zitte wèl te ete, mar wè moete hebbe?’ Zij wilde in het weekend nog wel eens op pad. Maar vader had daar andere gedachten over. Er kon altijd wel iemand komen die zonder gas zat. We leverden ook gasflessen aan huis. Onder andere bij Tonia van der Pas en Franske Heesakkers. Van Kessel kwam met de platte kar. Toen er overal aardgas werd aangelegd, wilde vader dat gas niet: ‘We hèn zelf gas, dan zôn we duur gas gon kóópe?’ Moe- der heeft tot 2000 de kachel nog met olie gestookt.” Firma Thomassen, een begrip in Heeswijk Verdwenen kleine ondernemingen in HaDee, ze zijn talloos. De familie Thomassen runde decennia lang een smederij en winkel aan de Abdijstraat 45. ZWARTE HANDEN ‘De smis’, zo wordt het domein van Frans binnen het gezin aan- geduid. ”Karwielrepen smeden, hoefijzers maakte hij zelf. Paar- den werden beslagen en als ze wat wild waren, werden ze vast- gezet in de hoefstal, die nog gemaakt is door opa Thomassen samen met een broer. De hoefstal is er nog. Jan van Schijndel en Driek van Eerd waren vaste klant. Adriaan van der Pas heeft nog een hele tijd voor vader gewerkt. Smeden is zwaar werk, met dat hijsen op het aambeeld. Mouwen altijd opgestroopt, bezweet door het vuur. Dan veegde vader met zijn handen het zweet weg. Altijd een zwart hoofd, zwarte handen. Die handen kreeg hij ook niet meer schoon.” Buitenshuis was er ook werk: drinkbakken maken bij de boeren, loodgieterswerk, dakgoten maken. “Het was een echte vakman. De waterspuwende draak bij het kasteel is ook door vader gemaakt. Hij ontwierp ook voorwerpen voor zichzelf. Prachtige dingen. Van een patroonhuls uit de oorlog maakte hij een vaas met de Nederlandse Leeuw heel gedetail- leerd erin geslagen.” EMOTIONEEL AFSCHEID Met de buren, de ‘nonnekes’ van Cunera hadden Frans en Marietje een speciale band. “Opa Marinus was al grafdelver bij de zusters. Voor allerlei kleine karweitjes kwamen ze bij vader. Een band plakken, of een knipbeursje herstellen dat niet goed meer sloot. Voor een weesgegroetje en een gebedje maakte hij ze blij. Een zuster in een rolstoel kwam bij hem. De banden moesten vernieuwd. Ze pakte het kunstbeen en zette het aan de kant. Vader hielp haar uit de rolstoel en hielp haar op een stoel. Nieuwe banden erop en de zuster kon weer verder.” Frans Tho- massen overlijdt in 1999. In 2000 kopen Mary en Henriëtte het pand van de familie Van Oorschot. Het is dan een rijksmonument, inclusief de smederij. “Voor moeder was het erg emotioneel om afstand te doen van de winkel, vooral om afscheid te nemen van al die sociale con- tacten. De zusters kwamen nog regelmatig. We wilden het dan ook op een rustige manier afbouwen, om haar op gepaste wijze afscheid te laten nemen.” In de loop van 2001 stopte de winkel. Marietje heeft nog 18 jaar kunnen genieten van de tot woning verbouwde winkel. Na een kort verblijf is ze op Laverhof eind vorig jaar overleden. 24 - d’n HaDeejer Tekst Rene van de Pas Fotografie Archief familie Thomassen/ Archief HKK De Wojstap Vormgeving Ruth Mollema