d'n Hadeejer januari 2021

d’n HaDeejer - 15 Norbertus Op aandringen van paus Calixtus II vestigde Norbertus, geboren in 1080, zich in 1121 met zijn volgelingen in het Franse Prémontré, 10 km ten westen van Laon. Daar legde hij de grondslag van de orde der premonstratenzers, ook norber- tijnen of witheren genaamd. Hij besloot de kloosterregel van Augustinus als uitgangspunt voor hun religieus bestaan te ne- men. In 1126 werd hij tot aartsbisschop van Maagdenburg aan- gesteld. Hij overleed daar op 6 juni 1134. De witte kleding is oorspronkelijk ruwharige ongebleekte wol, als teken van armoede. Wit heeft ook te maken met de verrij- zenisgedachte: bij uitvaarten dus geen grijs of zwart, maar wit. De naam Berne “Vanuit Prémontré ging men snel naar Antwerpen en naar de noordelijke Nederlanden en toen naar landgoed Beesd, bij Heusden aan de Maas”, vertelt abt Denis. “In 1134 is de Abdij van Berne daar gesticht. Vandaar de naam. In 1546 be- staat hier in Heeswijk al een buitenhuis voor de abten van Berne en als woning van de pastoor: dat is het oudste deel van het huidige complex, ’t Slotje genoemd. In 1857 mag er weer gemeenschapsleven plaatsvinden en wordt vanuit het Slotje herstart met het abdijleven. In de loop van de tijd hebben er heel wat aan- en verbouwwerkzaamheden plaatsgevonden tot het gebouwencomplex, zoals je dat nu aantreft. ‘Bouwen en breken zijn monnikenstreken’ is een goede slogan. Eind 19e en begin 20e eeuw groeit het aantal norbertijnen sterk en daardoor komen er vestigingen in India en Amerika; de abdij van Windberg in het zuiden van Duitsland wordt hersteld. Het grootste aantal Norbertijnen is 150 personen geweest, met onze abdij als moederhuis. Nu wonen hier in Heeswijk nog veertien personen, vier in Hierden en twee apart.” Veel invloed De invloed van de abdij is hier historisch gezien altijd heel sterk geweest vanwege de eigen parochies. De abt van Berne draagt de pastoors voor en ook Dinther is sinds 2017 een Norbertijner parochie. Gerlacus van den Elsen heeft een grote rol gespeeld bij de ontwikkeling van het platteland in de tweede helft van de negentiende eeuw. Zo startte hij in de abdij in 1886 het Gymnasium St. Norber- tus, de voorloper van Gymnasium Bernrode. Ook de Rabobank ontstond dankzij de inspanningen van Van den Elsen: hij was de oprichter van de Boerenleenbank in 1896. Hij zette zich bij- zonder in voor de belangen van de noodlijdende boeren. De Noordbrabantse Christelijke Boerenbond (NCB), het huidige ZLTO, is opgericht in 1896 en heeft zijn bestaan onder andere aan hem te danken. Volgens de abt heeft men ook sociaal en cultureel veel in- vloed. “Het openluchttheater De Kersouwe is vlak na de oorlog mede opgericht door de abdij en Michiel van Helvert ontwierp het vaste decor. En Nico van Beijnen was medeoprichter van schaakclub Caïssa rond 1965.” Al in 1889 is het abdijhuis gebouwd als gymnasium met inter- naat. En in 1938 kwam het gymnasium tegenover de abdij. Pas vanaf eind ’50 mochten ook externen komen studeren en eind ’60 zelfs meisjes. Door een fusie met St. Oedenrode is gymna- sium St. Norbertus ‘Bernrode’ geworden. Het aantal studenten uit onze dorpen is altijd flink geweest. Een prima opleiding vlak bij huis! Heden en toekomst “We zijn en blijven op allerlei manieren actief,” zegt Denis Hendrickx o.praem. “Men is altijd welkom bij diensten. Perso- nen uit Heeswijk en de regio willen in de abdij naar de kerk gaan en willen vanuit de abdijkerk begraven worden. Ook hebben we nu al jaren een winkel en ruimte voor muziekver- eniging Servaes en verder wonen sinds al weer bijna vijf jaar statushouders op het abdijterrein. Daar komt binnenkort ver- andering in. De ruimte zal worden overgenomen door de vesti- ging van 24-uurs opvang van 12 mensen met autisme. Jammer dat de manifestatie ‘Alle Zielen’ vorig jaar niet kon doorgaan. Abdij van Berne, 900 jaar na Sint Norbertus De witheren willen altijd mensen ontmoeten Tekst: Ad van Schijndel Fotografie: René Kuijs Vormgeving: Esmée Geubbels Het is een bijzonder jaar voor de Norbertijnen: de orde bestaat maar liefst 900 jaar. Natuurlijk wordt dat speciaal herdacht. Hun invloed in onze dorpen en ver daaromheen is altijd groot geweest. Verschillende straatnamen herinneren daaraan, zoals de Pater v.d. Elsenstraat, Abt Moorsstraat, Abt v.d. Venstraat, Abt Neefsstraat, Abdijstraat en Pastoor Maasstraat. We doken in de geschiedenis en hadden een gesprek met abt Denis Hendrickx.