d'n HaDeejer mei 2021

Cocky en Francis leerden elkaar kennen bij Ons Welzijn, waar ze als Social Wor- ker ruim tien jaar samenwerkten. Mede door het begeleiden van de rouwgroep voor partnerverlies, kregen zij affiniteit met het thema en besloten zich hierin verder te specialiseren. In hun praktijk begeleiden zij zowel op individuele basis als in groepen. Daar zien zij wat het taboe, dat er nog steeds rust op rouwen, met mensen kan doen. Van Dale omschrijft rouw als: bedroefdheid, m.n. vanwege een sterfgeval. Zijn jullie het hiermee eens? Cocky: “Nee, dat is wel een heel beperk- te definitie. Rouw kan ook in andere situaties optreden, bijvoorbeeld na het beëindigen van een relatie of het ver- liezen van je baan.” “En bedroefdheid is zeker niet de enige emotie die tijdens een rouwproces kan ontstaan; soms is er ook sprake van boosheid of angst”, vult Francis aan. “Tegelijkertijd kan er naast het verdriet ook dankbaarheid zijn voor het mooie wat er is geweest.” Hoe zouden jullie het dan omschrijven? “Rouw is een normale reactie van mensen op het verlies van iemand die hen heel dierbaar was, en het is de prijs die je betaalt voor het aangaan van een betekenisvolle relatie.” Hoe komt het eigenlijk dat er nog steeds een taboe rust op de dood en rouwen? “Als er iemand dood gaat, word je er- mee geconfronteerd hoe kwetsbaar het leven is. Dat vinden veel mensen lastig. En emoties, dat is vaak ook spannend. Zeker verdriet, daar voelen mensen zich machteloos bij.” Wat is volgens jullie het grootste misverstand over rouwen? Francis: “Dat je rouwen alleen kunt doen. Je doet het altijd in relatie tot andere mensen: je hebt je omgeving nodig. Het is belangrijk om je verhaal te kunnen delen, herinneringen op te halen en de overledene in gedach- ten levend te houden. Soms durven mensen er niet over te praten en doen ze alsof het goed gaat, maar kwijnen ze weg van binnen. Als er niet meer gesproken wordt over de overledene, dan is het net alsof die niet bestaan heeft.” Cocky: “Een ander misverstand is dat het rouwproces na een bepaalde periode ‘klaar’ moet zijn. Een algemene aanname is dat rouwen ongeveer een jaar duurt. Maar drie tot vijf jaar rouwen na het verlies van een naaste, is heel normaal. En soms duurt het een heel leven. Het proces ontwikkelt zich ook niet altijd in een stijgende lijn naar boven. Op het ene moment is een rou- wende wat meer gericht op verdriet en verlies en op het andere moment juist op de toekomst.” Dat maakt het wel moeilijk om een rouwende te steunen. Hoe doe je dat? “Het is inderdaad lastig om het goed te doen. Er is geen universele tool. Mensen denken vaak dat ze iets zinnigs moeten zeggen of adviseren, maar oprecht luisteren en aandacht geven is meestal al voldoende. Het helpt een rouwende om het verhaal te ordenen. En uitspreken dat je niet goed weet wat je moet zeggen, is ook prima”, zegt Cocky. “Wat je beter niet kunt doen, is zeggen: bel me als je me nodig hebt,” vult Francis aan. “Rouwen is een inten- sief proces en iemand die rouwt, heeft niet altijd energie om mensen te gaan bellen. Check gewoon wat helpend is. Soms blijkt dan, dat het fijn is als er een pan soep op tafel komt.” “De dood hoort bij het leven”, wordt vaak gezegd. Maar in de praktijk blijkt het meestal toch een moeilijk gespreksonderwerp, zowel voor een rouwende als voor de mensen er omheen. “En dat terwijl we juist bij een verlies elkaar zo hard nodig hebben. Want rouwen kun je niet alleen,” vertellen Cocky van Ravensteijn en Francis van Venrooij, van ‘Van Waarde, praktijk voor relatie en rouw’. ‘Het gaat niet over loslaten, maar over anders vasthouden’ Tekst Liseth Kuijs Fotografie Annerieke van den Broek Vormgeving Juul van den Heuvel d’n HaDeejer - 17 Cocky en Francis