d'n HaDeejer mei 2021

20 - d’n HaDeejer Wat zijn dat voor stellages aan de rondweg? Wie de afgelopen weken via de rotonde in Dinther naar de N279 reed, heeft ze zien verrijzen aan de rechterzijde van de weg: vakwerkpalen met transparante zonne- panelen. Nu ziet het er nog industrieel en kaal uit, maar er zit een creatief plan achter waar kunst en natuur samenkomen. Frank en Ardith Manders vertellen over het ontstaan van dit land art project. Tekst Anja Bekkers Fotografie René Kuijs Vormgeving Ruth Mollema Avontuur Echte ondernemers zijn het, Frank en Ardith Manders. Samen hebben ze een horecaslagerij en daarnaast is Ardith maatschappelijk betrokken en actief als vrijwilliger bij tal van organisaties in HaDee. Dat ze ook rond hun huis onderne- mend zijn, ervaar ik als ik met ze rondloop over het terrein achter hun tuin, wat ze ontwikkelen tot een landschapspark. Daar mag ik de landschapskunst in wording van dichtbij be- wonderen. Als je er naar kijkt, lijkt het een bouwproject. Dus wat is het verhaal achter deze creatieve vorm van natuuront- wikkeling? “Het was een avontuur! Als we geweten hadden dat we er 4,5 jaar over zouden doen, waren we er waarschijnlijk niet aan begonnen. Dan hadden we er ook een paar mooie bo- men kunnen planten, die zouden nu al mooi op hoogte zijn”, aldus Frank (58). Privacy en geluid We gaan even terug in de tijd: al 25 jaar werd gesproken over een goede ontsluiting van industrieterrein ’t Retsel en daarmee de vermindering van vrachtverkeer door ons dorp. Allerlei varianten kwamen op tafel. Ardith (55): “Uiteindelijk kwam de weg achter en een wandelpad naast ons huis. Daar hebben we ons niet tegen verzet, we begrijpen nut en noodzaak voor het dorp. Maar, een beetje naïef misschien, we hebben er nooit rekening mee gehouden dat de weg zo hoog zou komen liggen. Daar schrokken we van! Mensen kijken vanaf de weg zó onze keuken binnen. Een heel verschil met vroeger, toen konden we ver weg kijken en zagen we de appelboomgaard van Jo Verkuijlen, kei skôn.” Frank: “Vanaf papier kun je je daar geen voorstelling bij maken. Kijk, als de weg gewoon op maaiveldhoogte was geweest, hadden we daar een heg neergezet. Waar we ook door zijn overvallen, is het geluid: er is een soort asfalt ge- bruikt, waardoor we het verkeer goed horen als het regent.” Kortom: ze wilden hun privacy terug en een oplossing voor het geluid. Anders denken Het allereerste idee was van Frank: “Je moet anders willen denken als je een oplossing zoekt. We wonen in het beekdal van de Aa, dus een geluidsscherm zou nooit goedgekeurd worden. We gingen denken aan functionele kunst.” Ardith: “We wilden iets creatiefs met energie, zonnepanelen, maar hoe? Dus hebben we Peer Verkuijlen erbij betrokken, de voorzitter van de BECO (Bernhezer Energie Coöperatie). Hij kent de gedachtegang van provincie en gemeente en wil binnen de maatschappelijk aanvaardbare normen nieuwe dingen mogelijk maken.” Om de mogelijkheden te verken- nen, gingen we aan tafel met wethouders Peter van Boekel en Rien Wijdeven en met Waterschap de Aa. Peer: “Het beek- dal is bij uitstek een gebied waar je natuur kunt verbinden met kunst. Eerst dachten we aan een ‘wing wall’, een vleugel- achtig iets. Cortenstaal bleek niet geschikt te zijn: dat wordt veel te heet, dan gaan de zonnepanelen smelten. Uiteinde- lijk kwamen we bij vakwerkmasten uit, met een lessenaar waarop zonnepanelen passen. Maar, het moet wel veilig zijn en om de passerende automobilisten niet te verblinden, is de keuze op transparante panelen gevallen. Zo ontstaat er een mooie doorschijning en draagt dit initiatief bij aan een energieneutraal Bernheze.”